Page 46 - Fizik 9 | 5.Ünite

2. Sıcaklık Değişimi

Maddelerin aldığı ya da verdiği ısı ne kadar büyük olursa
sıcaklıklarındaki değişim o kadar fazla olur. Sıcaklıktaki değişim
ne kadar fazla olursa madde taneciklerinin hareketleri ve
dolayısıyla hacimdeki değişim de o kadar fazla olur. Dolayısıyla
genleşme veya büzülme, sıcaklık değişimiyle doğru orantılıdır.
3. Madde Miktarı

Maddelerin ısı alışverişi yapmadan önceki hacmi ne kadar
fazla ise hacimlerindeki değişim de o kadar fazla olur. Genleşme
ve büzülme miktarı, maddelerin ilk hacimleri ile doğru orantılıdır.
Genleşme, maddenin tüm boyutlarında yani hacminde
meydana gelir. Ancak maddenin bir boyutundaki genleşme diğer
boyutundaki genleşmelerle kıyaslandığında ihmal edilebilecek
kadar az olabilir. Örneğin ince ve uzun bir telin kesit alanında
meydana gelen genleşme, boyundaki genleşmeye göre çok
küçüktür. Bu durumda ince bir telin hacmindeki genleşmeden
değil, boyundaki uzamadan bahsedilir. Bu nedenle genleşme;
boyca uzama, yüzeyce genleşme ve hacimce genleşme şeklinde
üç ayrı durum için incelenir.

örnek soru çözüm

Alüminyumdan yapılmış K ve L çubuklarının boy- İlk boyları aynı olan K ve L çubukları birbirine
ları sırasıyla L ve L , sıcaklıkları sırasıyla T ve temas ettirildiğinde aralarında ısı alışverişi
1 2 1
T ʼdir. Uzunlukları arasındaki ilişki L =L şeklin- gerçekleşmiş ve son boyları birbirinden farklı
2 1 2 olmuştur. K çubuğunun boyunun son uzunlu-
dedir.
ğu L'den daha fazla olması K'nin uzadığı L'nin
K ve L çubukları birbiri üzerine yerleştirilerek ısıl
kısaldığı anlamına gelir. Bu da K'nin ısı aldığı
denge sağlandıktan sonra boyları arasındaki iliş- L'nin ısı verdiği durumla gerçekleşir. O halde
′
′
ki L >L olmaktadır. L'nin ilk sıcaklığı K'den büyük olmalıdır.
1 2
Buna göre K ve L çubuklarının ilk sıcaklıkları hak- Yalnız I. T <T doğrudur.
1 2
kında;
I. T <T
1 2
II. T =T
1 2
III. T >T
1 2
ifadelerinden hangileri doğrudur?
SIRA SİZDE 36

K L M

Aynı ortamda bulunan, eşit hacimli K, L ve M maddelerinin sıcaklıkları arasındaki ilişki
T >T =T şeklinde ve genleşme katsayıları arasındaki ilişki M > L > K şeklindedir.
L K M
Bu üç cisim birbirine temas ettirilerek termal dengeye ulaşıldığında hacimleri arasındaki ilişki
ne olur?

254 ISI VE SICAKLIK