Page 12 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 3
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : GİRİŞ > Türk Edebiyatının Tarihî Dönemleri > Türk Edebiyatının Ana Dönemleri
Kavram : İslamiyet’in Etkisiyle Gelişen Türk Edebiyatı
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Yazma Becerisi

Çalışmanın Adı İSLAMİ DÖNEM TÜRK EDEBİYATINI TANIYALIM 15 dk.
Çalışmanın Amacı İslamiyet’in Etkisiyle Gelişen Türk Edebiyatı’nın genel özelliklerini açıklayabilme.
Yönerge: Aşağıdaki bilgi haritasını inceleyip soruları cevaplayınız.

İSLAMİYET’İN ETKİSİYLE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI

KAYNAKLARI İLK ÖRNEKLERİ SINIFLANDIRMASI
(GEÇİŞ DÖNEMİ ESERLERİ)
• Kur’an-ı Kerim ve hadisler 1. Divan Edebiyatı
• Tasavvuf • Kutadgu Bilig 2. Halk Edebiyatı
• İslam kültürünün bilim • Dîvânu Lugâti’t-Türk a) Anonim Halk Edebiyatı
dalları (Tefsir, akaid, fıkıh, • Atabetü’l-Hakâyık b) Dinî-Tasavvufi Halk
kelam, siyer ve kısas…)
• Divân-ı Hikmet Edebiyatı (Tekke Ede-
• İslam tarihi (Tarihî olay ve biyatı)
kişiler) c) Âşık Edebiyatı
• İran mitolojisi (Mitolojik
olay ve özellikle kişiler)
• Türk tarihi ve millî kültür
unsurları (Gelenek ve
görenekler)
• Dil malzemesi (Deyimler,
atasözleri, halk söyleyiş-
leri ve edebî dili meydana
getiren tüm unsurlar)

DİVAN EDEBİYATI HALK EDEBİYATI

• Arap ve İran edebiyatının etkisiyle XI. yüz- • İslamiyet’in Kabulünden Önceki Türk Ede-
yıldan itibaren oluşmaya başlamıştır. biyatı’nın özelliklerini devam ettirir.
• Saray edebiyatı, klasik Türk edebiyatı, yük- • Halkın içinden doğmuş, halkın beğeni ve
sek zümre edebiyatı, medrese edebiyatı zevklerini yansıtan bir edebiyat geleneğidir.
gibi isimler de verilmiştir. • Eserler sözlü gelenek içinde, doğaçlama
• İçerikten çok biçim ve söyleyiş güzelliği oluşturulmuştur. Mükemmele ulaşma ça-
önemlidir. Kuralcı bir edebiyat geleneğidir. bası ve kuralcılık yoktur.
• Osmanlı Türkçesi (Arapça, Farsça kelime • Günlük konuşma diline yakın, yalın ve
ve tamlamaların yer aldığı Türkçe) sade bir dil kullanılmıştır.
kullanılmıştır. • Nazım birimi dörtlüktür.
• Nazım birimi beyit ve benttir. • Hece ölçüsü esastır. Aruz ölçüsünü kulla-
• Aruz ölçüsü kullanılmıştır. nan şairler de vardır.
• Anlatım süslüdür, söz sanatları ve maz- • Şiirler genellikle belli bir ezgiyle saz eşli-
munlara yer verilmiştir. ğinde söylenir.
• Şiirler “divan” adı verilen kitaplarda • Şiirler “cönk” adı verilen defterlerde
toplanmıştır. toplanmıştır.
• Gazel, kaside, mesnevi, rubai, murabba, • Mâni, koşma, türkü, semai, varsağı, destan
şarkı gibi nazım biçimleri; tevhit, münacat, gibi nazım biçimleri; güzelleme, koçakla-
naat, mersiye, methiye, hicviye ve fahriye ma, taşlama, ağıt, ilahi, nefes, deme gibi
gibi nazım türleri kullanılmıştır. nazım türleri kullanılmıştır.
• Düzyazıdan çok şiir ön plandadır. • Düzyazıdan çok şiir ön plandadır.

9