Page 154 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 76
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
9. ÜNİTE : GEZİ YAZISI > Cümle Türleri
Kavram : Cümle Türleri
Genel Beceriler : Yaratıcı Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Okuma Becerisi, Yazma Becerisi

Çalışmanın Adı ÇEŞİT ÇEŞİT CÜMLE 20 dk.
Çalışmanın Amacı Cümle türlerini ayırt edebilme.

Yönerge: Aşağıdaki bilgi haritasını inceleyip metni okuyunuz. Bunlardan hareketle soruları cevaplayınız.

Kurallı Cümle Yüklemi sondadır.
1 Yükleminin Yerine Devrik Cümle Yüklemi sonda değildir.
Göre Cümleler
Eksiltili Cümle Yüklemi yoktur.

Fiil (Eylem) Cümlesi Yüklemi çekimli fiildir.
2 Yükleminin Türüne Yüklemi ek fiil ile
Göre Cümleler İsim (Ad) Cümlesi çekimlenmiş isimdir.

Eylemin yapıldığı, yargının
Olumlu Cümle gerçekleştiği cümlelerdir.
Eylemin yapılmadığı, yargının
Olumsuz Cümle gerçekleşmediği cümlelerdir.
3 Anlamlarına Göre
Cümleler Soru Cümlesi Soru ifadesi ve soru
işareti vardır.
Ünlem ifadesi ve
Ünlem Cümlesi
ünlem işareti vardır.
Basit Cümle Tek yüklem vardır.
Tek yüklem ve en az bir
Birleşik Cümle yan cümlecik vardır.
4 Yapılarına Göre
Cümleler Sıralı Cümle Birden fazla yüklem virgülle
ya da noktalı virgülle ayrılır.
Bağlı Cümle Birden fazla yüklem
bağlaçla bağlanır.

MAVİ YOLCULUK

Rıhtıma çıkınca, tunçtan bir zırh giymiş gibi olduk. Böylesine sıcak görmemiştik. Yapılacak işler var-
dı: postaya gitmek, bize mektup telgraf var mı diye bakmak; evlere telgraf çekilecek, telefonlar edile-
cekti. Bize Bodrum’da katılacak dostlardan haber bekliyorduk. Asıl Gökova yolculuğu Bodrum’dan
sonra başlayacaktı. Ne var ki birçok engeller yüzünden bu yolculuğun programı çizilememişti daha.
Biraz sinirliydik.
Sendeleye sendeleye yürürken, birden şaşakaldım: liman meydanı değişivermiş: solda bir dükkân
önünde tahta sehpalara oturtulmuş dizi dizi amforalar, camında süngerinden tutun da el işlemeleri ne
kadar güney kıyılarımızda tabiat ve insan eli neler yaratırsa, hepsi serili. Karşıda bir dükkân daha,
kartpostal, fotoğraf, pul, kitap, gazete, kabuklardan yapılmış kolyeler, küpeler... turistik satış yerleri,
hem de İstanbul’da bile eşine az rastlanan bir zevkle döşenmiş! Fahri Şakar’ın liman kahvesine dayalı
dükkânına girdim, içerde iki Fransız, bir de İtalyan pazarlık üzerindeydiler. Bodrum’a otomobille
geldikleri anlaşılan Fransız karı koca bir heybeyle, fil kulağı denilen pahalı cinsten bir sünger almak
istiyorlardı. İtalyan kocaman, yusyuvarlak bir pembe kabuğa göz dikmişti. Yabancıların testi alması
yasak, müzelik mal sayılan amforalar Türk gümrüklerinden dışarıya çıkarılamaz.
(…)
Azra Erhat, Mavi Yolculuk
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)
Kelime Dağarcığı:
amfora: İki kulplu, dibi sivri, dar boyunlu, karnı geniş testi. kotra: Çoğunlukla bir direkli, randası olan, ince gövdeli yelkenli.

151