Page 158 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

CEVAP ANAHTARLARI TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
Kavram Öğretimi

Mühmine Banu’yu ikna ederek Ferhat ile Şirin’in kavuşması-
Çalışma No.: 12 nı sağlar. Kırk gün, kırk gece süren bir düğünle evlenen Ferhat
ile Şirin mutlu bir hayat sürer.
1. a) Olası cevap: İşte Geldim isimli metin Batı tarzı hikâye-
nin özelliklerini taşımaktadır. Batı tarzı hikâyede halk Çalışma No.: 14
hikâyesinin ve mesnevinin aksine her türlü konu işlenir.
Metinde geçen “Adam hâlâ balıkta. Karısı evin önünde, 1. Kronolojik sıralama: 3, 2, 4, 1, 6, 8, 7, 5
duvara kocaman bir örümcek ağı gibi gerilmiş, büyük,
kahverengi bir ağın ilmiklerini onarıyor.” sözleri eserin 2.
içeriğinin Hüthüt Kuşu ve İskender-name isimli metinlere Şahıs Mekân Zaman Anlatıcı
göre daha geniş olduğunu, sadece aşk ve kahramanlık Kadrosu
konulu olmadığını göstermektedir. Ayrıca Batı tarzı hikâ- Aruz Koca X
yede olayın yanında çevre betimlemelerine, gözleme yer Salahana
verilir. Söz konusu metinde geçen “Küçücük bir balıkçı Kayası X
evi, duvarları kilden, sap çatısı mavi süsten çiçekleriyle
sorguçlanmış.” gibi ifadelerde betimlemeye, gözleme yer Dede X X
verilmiştir. Olayların şiir değil, düzyazı şeklinde verilmesi Korkut
de metni mesneviden ayırmaktadır. Hikâyede geçen olayın Bir gece X
olağanüstülük içermemesi, onun halk hikâyesinden farklı
olduğunu göstermektedir. Kıyan X
Selçuk
b) Olası cevap:
Her türden insana yer verilir. Kaf Dağı X
Batı Tarzı Hikâye Kişilerin ruhsal özelliklerine değinilir. Bayındır X

Gerçekçi bir anlatıma sahiptir. Han
2. Olası cevap: Edebî ürünler, üretildiği çağın aynasıdır. Eserin 3. Anlatıcı: Yavrucuğum sen insanoğlu insansın! Güzel atlara
yazıldığı dönemde yaşanan siyasi, sosyal, tarihî vb. her türlü binecek, iyi huylu yiğitler ile arkadaşlık edeceksin. Büyük
olay edebî ürünlere az çok yansımaktadır. Hayatın, düşünce- kardeşinin adı Kıyan Selçuk’tur. Senin adın da Basat olsun.
lerin, ihtiyaçların, isteklerin, beklentilerin, yaşanılan sorun- Adını ben verdim. Yaşını Allah versin.
ların değişmesi edebî türleri de etkilemektedir. Bir edebî tür Bakış Açısı: Arslan yavrularının arasında bir insan evladı ya-
artık okurunun ihtiyacına cevap vermiyorsa zamanla farklı şarmış. Meğer bu Aruz Koca’nın kaybolan oğluymuş. Oğlanı
özellikler kazanmaya başlayabilir. Söz gelimi halk hikâyele- düştüğü gece bir arslan bulmuş.
rinde genellikle aşk ve kahramanlık konusu işlenir. Ancak bir
edebî türde sadece aşk ya da kahramanlıktan bahsetmek zo- Çalışma No.: 15
runda kalmak, kişilerin ruhsal özelliklerine yer verememek,
gerçekçi bir tutum sergileyememek zamanla okurun ilgisini 1. a) Olası cevap: Görselin temasına, en zor şartlar altında bile
çekmemeye başlamış olabilir. Çünkü günümüzde insanoğlu- pes etmeden mücadele etmek gerektiğidir.
nun bilim, teknoloji ve daha birçok alanda yaşanan değişime b) Mesnevinin teması, gerçek (ilahi) aşka ulaşmaktırtır.
bağlı olarak ihtiyaçları, istekleri, sorunları da değişmiştir. Mesnevinin konusu ise Aşk adlı kahramanın Hüsn’e
Okur da yaşamındaki bu sorunların çözümlerini, isteklerini, ulaşmak için verdiği mücadeledir.
beklentilerini okuduğu eserde görmek istemiş olabilir. Tüm
bunlar hikâye türünün özelliklerinin değişmesini sağlamış 2. Şair Güvâhî’nin Pendnâme isimli mesnevisinden alınan
olabilir. parçanın teması komşu hakkıdır. Süleyman Çelebi’nin
mesnevi şeklinde yazdığı Vesiletü’n-Necat adlı eserinden
alınan parçanın teması ise peygamberimize duyulan
Çalışma No.: 13 sevgidir. İncelenen mesnevi örneklerinde de görüldüğü
gibi mesnevilerde tema yalnızca aşk değildir. Mesnevilerde
1. farklı temalar ele alınabilir.
Temel Çatışma Temel Çatışmayı Besleyen
Unsurlar 3. Aşk adlı kahramanın birçok belayı göze alıp onlarla
mücadele etmesi ve amacına ulaşmak istemesi, kendi
Metindeki temel çatış- Mühmine Banu’nun gül bah- iç dünyasıyla hesaplaşması çatışma unsurlarıdır. Ayrıca
ma iyilik ve kötülük çesine su getireni Şirin ile Aşk’ın Hüsn’e ulaşmak için geçmesi gereken aşamalarda
kavramları arasındadır. I. evlendireceğini söyleyip ver- çatışma zemini için başka varlıklar da (ejderhalar, devler,
Metinde Ferhat iyiliği, diği sözü tutmaması ateş denizleri) bulunmaktadır. Bu varlıklar, Aşk’ın aşması
Mühmine Banu kötülü- gereken ruhsal engellerin görüntüleridir.
ğü temsil eder. Mühmi- Mühmine Banu’nun bir nak-
ne Banu, Ferhat’ın iyi- II. kaş olan Ferhat’ı küçümse-
liğine kötülükle karşılık mesi Çalışma No.: 16
verir ve birbirine âşık Ferhat’ın Şirin’den vazgeç-
iki kişinin kavuşmasına III. meyerek aşkı için mücadele 1. b) Kardeşlerinin rüyayı öğrenmesi ve Yûsuf’u kıskandıkları
engel olur. etmesi için ondan kurtulmak istemeleri.
d) Kardeşlerinin Yûsuf’u kervancılara köle olarak
2. Olası cevap: Okuduğum metnin teması “aşk”tır. Metindeki satmaları.
temel çatışmalar okuyucuyu temaya ulaştırır. Ferhat ile Şirin f) Yûsuf’un, Züleyhâ’nın iftirasına uğrayıp zindana
arasındaki aşk, Mühmine Banu’nun verdiği sözü tutmaması atılması.
ve engellemeleri, Ferhat’ın aşkı için mücadele etmesi gibi du-
rumlar metnin temasını belirlememizi sağlıyor. h) Yûsuf’un duasıyla Züleyhâ’nın eski güzelliğine
kavuşması ve evlenmeleri.
3. Olası cevap: Ferhat kapatıldığı zindandan zindancıların yar- 2.
dımıyla kurtulur. Aşkından divane olmuş bir şekilde dağ- a) Evet, görülmektedir. Örneğin, Yûsuf’u kıskanıp ondan
larda gezerken İran şahı Hürmüz Şah ile karşılaşır. Hürmüz kurtulmaya çalışan kardeşleri pişman olup onun önünde
Şah, Ferhat’ın başından geçen olayları Ferhat’tan dinler ve eğilir ve af dilerler. Züleyhâ putperestliği bırakarak
çok etkilenir. Ferhat’a yardım etme sözü veren Hürmüz Şah, Allah’a iman eder.
155