Page 161 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı
P. 161
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi
konusu da nazım biçiminin değil, nazım türünün tespitinde
Çalışma No.: 27
yararlanılan bir özelliktir. Cevap: b, c, e, f.
1. a)
Çalışma No.: 29
I. Metin II. Metin
1. Ağıt türüne dâhil edilebilir. Çünkü acı bir olay üzerine
abab-cccb-dddb… kafiye abcb-dddb-eeeb… kafiye yazılmıştır.
düzenine sahiptir. düzenine sahiptir. 2. Koşma Nazım
8’li hece ölçüsü 8’li hece ölçüsü Sıra Biçiminin Dumlupınar Denizaltısı’na
Koşmasının Özellikleri
kullanılmıştır. kullanılmıştır. Özellikleri
1 Kafiye Düzeni abab, cccb, dddb, eeeb, fffb
3-5 birimden (5 dörtlük) 3-5 birimden (4 dörtlük)
oluşmuştur. oluşmuştur. Kafiyeleri “ağlar” redif, “-l”sesleri
2
Sevgi, özlem konusu (5. dörtlük) yarım kafiyedir.
işlenmiştir. Hayattan şikâyet işlenmiştir.
3 Nazım Birimi Dörtlüktür.
Mahlas kullanılmıştır. Mahlas kullanılmıştır.
4 Birim Sayısı 5 dörtlüktür.
Özel bir ezgisi vardır. Özel bir ezgisi vardır.
Şiirin genelinde 6+5=11’li,
Lirik bir söyleyiş vardır. Yiğitçe bir söyleyiş vardır. 5 Ölçüsü bazı mısralarda 4+4+3=11’li
hece ölçüsü kullanılmıştır.
b) I. metnin nazım biçimi semai, II. metnin nazım biçimi
varsağıdır. Denizaltının batmasıyla şehit
Semai ve varsağının ele aldıkları konular farklıdır. Sema- 6 Konusu olan askerler için duyulan
ide lirik bir söyleyiş, varsağıda ise yiğitçe bir söyleyiş ve üzüntü ve kederdir.
“bre, hey, behey!” gibi seslenişler vardır. 7 Kullanılan Dil Dili, dönemine göre sadedir.
2. Olası cevap: Semailer türkü ve şarkı gibi ezgiyle söylenen
nazım biçimidir. Şarkı veya türkü gibi türlerin semaiye göre 3. a) II. koşmanın konusu kahramanlıktır.
daha bilinir oluşu, semailerin de bu isimle adlandırılmasına III. koşmanın konusu aşk ve sevgidir.
neden olmuştur. IV. koşmanın konusu yaşanılan çağdan şikâyettir.
3. Olası cevap: Semai, usta-çırak geleneğiyle yetişen halk b) Koçaklama; yiğitlik, kahramanlık konularını işleyen
ozanlarının ustalarından dinleyerek öğrendikleri bir nazım koşmalardır. II. koşmanın konusu kahramanlıktır. Güzel-
biçimi olduğundan bu isim verilmiş olabilir. Ayrıca yazılı leme; sevgili, güzellik, doğa gibi bireysel temaları işleyen
olarak değil de sözlü olarak, saz eşliğinde ve özel bir ezgiyle koşmalardır. III. koşmanın konusu aşk ve sevgidir.
çalınıp söylenerek kuşaktan kuşağa aktarıldığı için böyle bir Taşlama; insanların ya da toplumların aksayan yönlerini
adlandırma yapılmış olabilir. konu edinen koşmalardır. IV. koşmanın konusu yaşanılan
çağdan şikâyettir.
Çalışma No.: 28
Çalışma No.: 30
1. Doğru Yanlış
Destanda mahlas kullanılmaz. 1. Âşık edebiyatı nazım türleri
Destanlarda farklı hece kalıpları kullanılabilir. I. Metin: Güzelleme
Semaide bazı seslenme ünlemleri kullanılır. II. Metin: Koçaklama
Koşma ve varsağının hece sayısı aynıdır. III. Metin: Taşlama
Semainin özel bir ezgisi vardır. IV. Metin: Ağıt
Destanda dörtlük sayısı varsağıdan farklıdır. 2. 1. c
Destan her konuda yazılabilir. 2. d
Varsağı ve semaiyi ayıran tek özellik vardır. 3. a
Koşma ezgiyle söylenmez. 4. ç
Semaide tapşırma kullanılır. 5. b
Koşma her konuda yazılabilir. 3.
Koşma ve semainin uyak düzeni aynıdır. Taşlama Güzelleme Koçaklama D/Y
Varsağının uyak düzeni abab/cbcb/dbdb
biçimindedir. I. Pir Sultan Dertli Neşat Ertaş Y
Abdal
2. I. Metin: Semai
II. Metin: Varsağı II. Aşık Veysel Köroğlu Dadaloğlu Y
III. Metin: Destan III. Kazak Abdal Karacaoğlan Köroğlu D
IV. Metin: Koşma
V. Metin: Semai Bayburtlu
VI. Metin: Koşma IV. Seyrani Dadaloğlu Zihni Y
3. Bir şiirin nazım biçimi belirlenirken o şiire ait nazım birimi,
kafiye düzeni, dörtlük ve hece sayısı gibi biçimsel özellik- V. Karacaoğlan Kaygusuz Dertli Y
lerden yararlanılır. Şiirin şairi ve yazıldığı dönem nazım Abdal
biçiminin tespitinde belirleyici değildir. Aynı şekilde şiirin
158
