Page 143 - Felsefe 10

Kavram Öğretimi 91
FELSEFE 10

FELSEFİ SORUŞTURMALAR
“Acı” gibi duyum terimlerinin işlevi nedir? Bu terimler anlamlarını nasıl kazanırlar? Bu soruları ilk dü-
şünmeye başladığımızda çoğumuz kendimizi bir çeşit resmin içinde buluruz. Acı çekiyor olmak, varsayı-
mımıza göre bir çeşit zihin durumudur. Sanki zihinsel yaşamımız aşılmaz bir engelin ardındadır.
Fiziksel bir engelden söz etmiyorum, örneğin kafatası gibi bir engel değil bu. Fiziksel olarak beyin,
kafatasının içinde gizlenir ve dolayısıyla başkaları normal olarak beyni gözlemleyemez. Ama beynimin
diğerlerinden mutlaka saklanması söz konusu değildir.
Tabii ki diğer insanlar benim dışa yönelik davranışlarımı gözlemleyebilir. Ayağıma koca bir taş düşürdü-
ğümde zıplayıp acı ile çığlık attığımı gözlemleyebilir. Ayrıca acı çektiğimde kafamın içinde fiziksel ola-
rak neler olup bittiğini, beyin taraması ya da fiber optik problar aracılığıyla ortaya çıkarabilirler. Ama yine
de bu onlara benim deneyimlediğim şekliyle acıma ulaşma imkânını vermez. Özne açısından, deneyimin
bana göre nasıl olduğunu bulup ortaya koyabilmek üzere zihnime giremezler.
Beynimin tersine acım esas itibariyle özeldir. “Acı”yı bu özel, içsel alanda karşılaştığı bir şeyin adı olarak
kullanıyorum. “Acı ile şunu demek istiyorum” diyerek ve içsel olarak karşılaştığım tatsız duyuma odak-
lanarak “acı”yı tanımlayabilirim.
Ama “acı” kelimesini bu şekilde kullanıyorsam o zaman esas itibarıyla özel olan yalnızca acım değil,
“acı”nın anlamı da aynı şekilde özeldir.
“Duyum ve diğer psikolojik terimlerin içsel olarak özel fenomenlere uygulanan etiketler” olduğu şeklin-
deki görüş, en azından başlangıçta makul görülebilir. Bu görüşün değişik biçimleri çağlar boyunca birçok
filozofun düşüncelerinde ortaya çıkmıştır. Ama eğer Wittgenstein haklıysa özü itibarıyla özel alan olan
zihnin resmi temelde karmaşıktır. Böyle bir alan yoktur. Bu felsefi bir yanılsamadır.
Wittgenstein’a göre duyum terimlerinin anlamları yalnızca herkes tarafından erişilebilen yani diğerleri
tarafından görülen ve duyulan şeye atıfta bulunularak elde edilebilir.
(Stephan Law, Büyük Filozoflar eserinden derlenmiştir.)

2. Yönerge: “Felsefi Soruşturmalar” metnini (İhtiyaç hâlinde "29. Kavram Çalışması: Ben Böyleyim ve
30. Kavram Çalışması: Ne Dersiniz?"den faydalanabilirsiniz.) dikkate alarak aşağıdaki so-
ruları cevaplayınız.

1. Metinde ileri sürülen temel görüş nedir? Açıklayınız.

2. Metindeki görüşlere katılıyor musunuz? Açıklayınız.

3. Sizin bu konu hakkında alternatif (konu, kuram veya yöntemsel farklılık sunan) bir görüşünüz var
mı? Açıklayınız.

139
Hazırlayan: Nursel TÜCCAR PEKSAYILIR