Page 72 - Felsefe 10

53 FELSEFE 10
Kavram Öğretimi
3. ÜNİTE : FELSEFENİN TEMEL KONULARI VE PROBLEMLERİ > 3.1. Varlık Felsefesi > 3.1.1. Varlık Felsefesinin Konusu ve Problemleri
Kavram : Varlık Felsefesi (Ontoloji)
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi, Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Felsefi Okuryazarlık Becerisi, Sorgulama Becerisi, Akıl Yürütme Becerisi

Çalışmanın Adı OLMAK YA DA OLMAMAK 30 dk.
Çalışmanın Amacı Varlık felsefesi (ontoloji) kavramının içeriğini açıklayabilme
Gerekli Malzemeler: Kalem, kâğıt, etkileşimli tahta, genel ağ.

Yönerge: Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.

İnsanın bütün düşünme ve bilme çabaları var olan şeylerle ilgilidir. Düşündüğümüzde, anımsamaya çalış-
tığımızda ya da bilmek ve anlamak istediğimizde var olan, var olduğunu düşündüğümüz bir şeye yöneli-
riz.İnsan aynı zamanda çeşitli varlıkların da bulunduğu bir dünyada yaşar. Nesneler, olaylar ve kişiler var
olan şeyler olarak bizim dünyamızda yer alırlar. Doğa ve kültür dünyası, insanın felsefe, bilim, sanat ve
diğer açılardan kavramaya, anlamaya çalıştığı gerçekliği oluşturmaktadır.

Felsefenin varlık kavramıyla ve varlığa ilişkin problemlerle ilgilenen disiplinine varlık felsefesi ya da
ontoloji adı verilmektedir. Felsefenin başlangıcından itibaren bütün filozofların “varlık problemi” üzeri-
ne düşündüklerini saptamak mümkündür. Varlık felsefesinin, bir bakıma felsefenin başlangıcıyla ortaya
çıktığını söyleyebiliriz.

Öncelikle “varlık” kavramı, felsefede hangi anlamlara gelmektedir, bunun kısa bir açıklamasını yapmak
yerinde olur. Çünkü sanat da bilim de ve diğer disiplinler de varlıkla, var olan şeylerle ilgilidir. Ancak fel-
sefenin varlıktan anladığı şey, acaba nasıl tanımlanabilir, kendine özgü yanları nelerdir? Felsefenin temel
kavramlarından biri varlık kavramıdır. Bu kavramı ilk olarak Parmenides’in kullandığı görülmektedir.
Varlık; var olan şey, var olduğu söylenen şey; var olanın varoluşu biçiminde tanımlanabilir. Ancak burada
var olan şeyler ile varlık arasında bir ayrım yapılması söz konusudur. Örneğin Aristoteles “var olanların
varlığı” derken, var olanların çokluğu içinde ortak olan, özdeş olan şeyi anlamaktadır. Varlık kavramının
başka bir anlamı da oluş ve yok oluşun karşıtı olarak belirir. Bu açıdan varlık kavramı, kalıcı olanı, gelip
geçici olmayanı ifade eder. Varlık kavramının üçüncü anlamı ise, bütün var olanları içine alan en genel
kavram olmasıdır. Varlık kavramının diğer bir anlamı da görünüşün karşıtı olarak gerçekten var olanı dile
getirmesidir.

Varlık kavramını genel olarak yukarıdaki şekliyle tanımlamaya çalıştıktan sonra şimdi de varlık felsefesi-
nin hangi soruları ele aldığına değinmek yerinde olur. Varlık felsefesi ister real ister ideal varlık türünden
olsun, varlığın en genel ve temel olan niteliklerini araştıran bir felsefe disiplinidir. Burada varlık hakkında
pek çok soru sorulduğunu görürüz: Varlık nedir? Varlık var mıdır, varsa ne olarak vardır? Var olan her şe-
yin arkhesi (ilkesi-kökeni) nedir? Varlığın türleri nelerdir? Acaba yalnızca uzay ve zaman içinde bulunan
maddi varlıklar mı vardır, yoksa başka niteliklere sahip olan tinsel/manevi/zihinsel varlıklardan söz edi-
lebilir mi? Eğer iki çeşit varlık varsa, bunlar arasındaki ilişkiler nelerdir? Maddi varlık ile manevi varlık
ya da başka deyişle beden ile ruh (tinsel/zihinsel varlık) arasında nasıl bir ilişki kurulabilir? Varlığın temel
belirlenimleri nelerdir? Varlık ile,var olan şeylerle oluş/değişme arasındaki ilişkiler nelerdir? Oluş nedir,
oluş var mıdır? Bu sorular ve bunlara eklenebilecek daha pek çok soru, varlık felsefesinin problemler
alanını oluşturur. Söz konusu problemler, felsefenin başlangıç dönemlerinden günümüze kadar, filozoflar
ve felsefe akımları arasında büyük tartışmalara yol açmış bulunmaktadır. Bir bakıma varlık kavramından
ne anladıkları ve varlığa ilişkin problemlere yönelik tutumları, filozofların farklı düşünceler ve yanıtlar
ortaya koymalarına neden olmuştur.

(Mustafa Günay, Felsefeye Giriş eserinden derlenmiştir.)

68