Page 136 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
80 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
3. ÜNİTE : DALGALAR > 3.5. Deprem Dalgası
Kavram : Deprem Dalgası
Genel Beceri : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı DEPREM NASIL OLUŞUR? 10 dk.
Çalışmanın Amacı Deprem dalgasını depremin oluşum şeklinden yola çıkarak açıklayabilme.
Yönerge: Metinden faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

10. sınıf öğrencisi Alp’ten öğretmeni deprem dalgaları ile ilgili kısa bir araştırma ödevi istemişti. Alp
deprem dalgası kavramının anlamını öğrenerek işe başladı ve depremlerin nasıl oluştuğu bilgisini araş-
tırmaya yöneldi. Alp araştırmaları sonucunda edindiği bilgileri sunum olarak hazırladı.
Üzerinde yaşadığımız katı hâldeki yer kabuğu bir bütün hâlinde değil, parçalı levhalar şeklindedir. Bu
levhalar, sıcaklığı çok yüksek olan akışkan yapıdaki bir tabaka (astenosfer tabakası) üzerinde yüzer
şekilde hareket hâlindedir. Yer kabuğunu oluşturan bu parçalar hâlindeki levhalarda zamanla aşınma
ve harekete zorlanma sebebiyle enerji depolanır. Depolanan bu potansiyel enerji belli bir değere ulaş-
tığında kinetik enerjiye dönüşür ve fay çizgisinin her iki tarafındaki blokların hareketlenmesine yol açar
(Görsel 1).

Görsel 1: Levha hareketleri

Bu hareketlenme ile meydana gelen titreşimler deprem dalgalarını oluştururken bu dalgaların yeryüzünü
sarsması ile deprem adı verilen doğa olayı meydana gelir.

Sorular

1. Deprem dalgası kavramını kendi cümlelerinizle tanımlayınız.

2. Deprem esnasında ortamdaki taneciklerin titreşim doğrultusu, deprem dalgasının ilerleme doğrultusu-
na dik veya paralel olabilir. Buna göre deprem dalgaları titreşim doğrultusuna göre nasıl dalgalardır?

3. Depremlerin büyük çoğunluğunun metinde anlatılan şekilde gerçekleşmesine rağmen bazen farklı
nedenlerle de yeryüzünde deprem oluşabilir. Bu nedenlerin neler olabileceğini sınıf arkadaşlarınızla
tartışınız.

134
Hazırlayan: Seçil YILMAZ