Page 88 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
50 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
3. ÜNİTE : DALGALAR > 3.1. Dalgalar
Kavram : Dalga Boyu
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı DALGALAR HER YERDE 20 dk.
Çalışmanın Amacı Dalga boyunu açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıda verilen metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Denizde veya büyük bir gölde yüzmeye gittiğinizde dalgaların oldukça düzenli bir şekilde kıyıya çarptığı-
nı fark etmişsinizdir. Dalgaların içine daldığınızda onların birbirinden uzak veya birbirine yakın aralıklarla
ve belirli bir hızla kıyıya doğru hareket ettiğini görmüşsünüzdür. Bir dalgada dalga tepesi, dalganın en
yüksek noktasıdır. Bir dalganın tepesinde yüzüyorsanız ve ardışık gelen diğer dalganın tepesini görebi-
liyorsanız o dalganın dalga boyunu ölçebilirsiniz demektir. Benzer bir şekilde durgun bir suyun içine taş
attığınızda taşın battığı noktadan itibaren genişleyen dairesel dalgalar görebilirsiniz (bk. Görsel). Dalga
boyunu ölçmek için art arda iki dalga tepesi arasındaki mesafeyi ya da bir dalganın en alt kısmı olan iki
dalga çukuru arasındaki mesafeyi ölçmek yeterlidir.
Su dalgalarında dalga boyu, derin ortamlarda büyük; sığ
ortamlarda ise küçüktür. Dalgalar sadece suda oluşmaz.
Yay, ses ve ışık da dalgalar hâlinde hareket eder. Dalga
kaynağında üretilen dalgaların sıklığı dalga boyunu etki-
ler. Dalga boyunu ölçmek, onlar hakkında daha fazla bilgi
edinmemize yardımcı olur. Örneğin bir ses dalgasının dal-
ga boyu ne kadar büyükse sesin yüksekliği o kadar düşük
olur. Bir ışık dalgasının dalga boyu ışığın rengini belirler.
Bir ışık dalgasının dalga boyu değişirse onu tamamen
farklı bir renk olarak görürüz. Dalga boyu günümüzde osi-
loskop (salınım ölçer) ile ölçülebildiği gibi su dalgalarında
stroboskop ile de ölçülebilir. Görsel: Dairesel dalgalar

Sorular

1. Verilen bilgilerden hareketle dalga boyu kavramını nasıl tanımlarsınız?

2. Dalga kaynağında üretilen dalgaların sıklığı artırılırsa dalga boyu bu durumdan nasıl etkilenir?

3. Verilen bilgilerden hareketle dalga boyunun nelere bağlı olduğunu belirtiniz.

86
Hazırlayan: Dr. Belgin SÖNMEZ