Page 51 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
26 TARİH 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ > 1.6. Anadolu’da Moğol İstilası
Kavram : Babailer İsyanı
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı BABAİLER İSYANI’NIN ANADOLU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 20 dk.
Çalışmanın Amacı Babailer İsyanı’nın Anadolu’da meydana getirdiği siyasi ve sosyal etkiyi analiz edebilme.

Yönerge : Verilen metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

BABAİLER İSYANI’NIN ANADOLU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Moğol İstilası’nın önünden ka-
çarak Anadolu’ya gelen Oğuz-
ların artık kontrol altında tutula-
maması ve Sultan II. Gıyasettin
Keyhüsrev’in olumsuz idaresi
Selçuklu Devleti’nde iktisadi ve
sosyal yapının bozulmasına ne-
den oldu. Bu durum, Anadolu’da
geniş bir alana yayılan Babailer
Ayaklanması’na neden oldu.
Baba İshak ayaklanması Türki-
ye Selçuklu Devleti Dönemi’nde
Orta ve Güneydoğu Anadolu’da
Baba İlyas’a bağlı Türkmenlerin
başlattığı dini karakter taşıyan
isyandır. İsyanı Amasya yöresin-
de faaliyet gösteren Baba İlyas-ı
Horasanî adında bir Türkmen
şeyhi yönettiği için hareket onun Görsel 1: Baba İshak İsyanı (Temsilî)
adına atfen Babailik adıyla anıldı.
Yesevilik tarikatına bağlı olan ve inançlarını Anadolu’da yaymaya çalışan Baba İshak, Türkiye Selçuklu
Devleti tarihindeki en büyük isyan hareketine öncülük etmiştir. Baba İlyas’ın ölümünden sonra onun
müritlerinden olan Baba İshak, büyük bir Türkmen zümresini etrafında toplamış ve II. Gıyaseddin Key-
hüsrev’in dine aykırı hareket ettiğini bahane ederek onun aleyhinde propagandaya başlamıştır. Bu pro-
pagandalar sonucunda Anadolu’nun doğusunda başlayan isyan, kısa sürede geniş bir bölgeye yayıldı.
1240’ta Türkmenler Baba İshak öncülüğünde ayaklanarak Adıyaman bölgesini işgal ettiler. Bu safhada
ayaklanmaya bazı gayrimüslim gruplar da katıldı. İsyan kıvılcımı kısa sürede Orta Anadolu’ya sıçradı ve
Türkmenlerin bu isyanı daha da büyüdü. İsyancılar üzerine gönderilen Türkiye Selçuklu ordusu, Sivas’ı
isyancılara bırakmak zorunda kaldı. Ardından Amasya ve Kayseri’yi de ele geçiren isyancılar, başkent
Konya’yı tehdit etmeye başladı. Baba İlyas, Selçuklu kuvvetleri tarafından Amasya’da yakalanarak idam
edildi. Onun intikamını almak isteyen Baba İshak Amasya’ya gelerek beraberindeki kalabalık kuvvetlerle
Konya üzerine yürüdü fakat Kırşehir yakınlarında Selçuklu ordusu tarafından mağlup edilip öldürüldü.
İsyana katılan Türkmenler cezalandırılarak bu isyan bastırıldı.
Türkiye Selçuklu Devleti’ni güçsüz duruma düşüren Babailer Ayaklanması sonucu, devlet yönetimi za-
yıflamış, sosyal ve ekonomik düzen bozulmuş, Anadolu’da otorite boşluğu oluşmuş, Moğolların Anado-
lu’yu istilası kolaylaşmıştır.

48