Page 66 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 35
1. ÜNİTE : YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYE’Sİ > 1.4. Anadolunun Türkleşmesi
Kavram : Gulâm
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı ASKER VE GÜVENLİK 20 dk.
Çalışmanın Amacı Gulâm Sistemi’nin işlevselliğini Selçuklulardaki yönetim anlayışı açısından değerlendirebilme.

1.Yönerge: Aşağıda verilen metinden hareketle soruları cevaplayınız.

Gulâm
Gulâm kelimesi; “Erkek çocuk, delikanlı, âzat edilmiş köle, genç hizmetkâr ve efendisine bağlı muha-
fız” gibi anlamlara gelen Arapça kökenli bir isimdir.
Gulâm Sistemi, İslâmi bir müessese olarak ortaya çıktıktan sonra siyasi, askeri, sosyal ve ekonomik
olarak işlevselleştirilen bir kurum haline gelmiştir. Selçuklularda harp esirleri arasından seçme, satın
alma, herhangi bir devlet veya kişiden intikal etme gibi yöntemlerle temin edilen gulamlar; liyakat,
beceri ve aldıkları eğitim nispetinde görevlendirilirdi. Gulâmlar, başta ordu olmak üzere çeşitli devlet
hizmetlerinde istihdam edilir, hak etmeleri halinde yüksek makamlara kadar gelebilirlerdi. Selçuklularda
ordunun önemli bir kısmını oluşturan gulamlar, aynı zamanda Selçuklu sultanlarının özel muhafızlığını
da yapar, ayaklanmaların bastırılmasında da önemli rol oynarlardı. Gulâmlar, ordu dışında; temizlik
hizmetlerinde, hazinede, divanda, adliyede, tercüme odalarında, tuğrahane ve haremde de görevlendi-
rilmişlerdir.

1. Selçuklularda gulamların devletin birçok kademesinde görev almasını, Selçuklulardaki yönetim
anlayışı açısından değerlendiriniz?

2. Selçuklularda sultanın muhafızlarının özellikle gulamlardan seçilmesini nasıl yorumlarsınız?

63