Page 61 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
32 TARİH 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ > 1.4 Anadolu’nun Türkleşmesi
Kavram : Şehzade
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı MELİKTEN ŞEHZADEYE 20 dk.

Çalışmanın Amacı Selçuklularda ve Osmanlılarda hanedan üyesi olan şehzadenin siyasi kimliğini kavrayabilme.

Yönerge: Aşağıda yer alan metinden yararlanarak soruları cevaplandırınız.

MELİKTEN ŞEHZADEYE
Türk tarihinde Selçuklular döneminde devletin yönetimi
tahttaki sultanın oğluna geçerdi. Büyük Selçuklu Devleti’n-
de çocuğa çok değer verdikleri gibi meliklerin hoşgörü, say-
gı, yöneticilik eğitimi de çok önem arz ederdi. Taht sırasında
olan melikleri yetiştirmek, onlara görevlerini, siyaseti, savaş
politikalarını, ekonomiyi ve askeriyeyi öğretmek atabeylerin
göreviydi. Melikler, küçük yaştan görevi birinci elden tecrü-
be edip öğrenmeleri amacıyla başka illere melik -hükümdar-
olarak gönderilirlerdi. Atabeyler de onların yanında gittikleri
bölgeye gider ve oranın yönetiminde meliklerin yanında yer
alarak onlara danışmanlık yapardı. Atabeyler genelde sul-
tanın sevdiği ve güvendiği, iyi kalpli, saygılı, bilge, sadık,
akıllı, adil ve tecrübeli devlet adamları olurdu.

Osmanlı Devleti’nde ise hükümdardan sonra tahtın meşru
varisleri olan şehzadeler, padişahların erkek çocukları olup
Osmanlı veraset anlayışı gereğince taht üzerinde yegâne
hakka sahip kişilerdir. Osmanlı Devleti’nde şehzadelik ma-
kamına büyük kıymet verilmiştir. Bu durum şehzadelerin
gelecekte tahta çıkması muhtemel bir padişah gibi yetiştiril-
Görsel 1 mesini ve iyi bir eğitim almalarını gerekli hâle getirmiştir. Bu
eğitimler çocuk yaşlardan itibaren ve ilk olarak sarayda baş-
lamaktadır. Şehzadelere devlet sistemi ve diğer konularda
lalalar eğitim vermişlerdir. Lala, görünüşte hizmetkâr vazi-
yette idiyse de, terbiyesi kendisine havale olunan çocuğa
karşı âmir yerinde bulunur; esasen yaşlı ve kâmil insanlar-
dan seçildikleri için çocuklar da onlara bir öğretmen bir hoca
gibi saygı duyarlardı. Osmanlı şehzadeleri bir sancağa git-
tiklerinde yanlarında bulunan lala bölgenin idaresinden ve
şehzâdenin eğitiminden sorumlu olurdu.

1. Melik ve şehzade kavramlarını özellikleri bakımından karşılaştırınız.

58