Page 38 - Fizik 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

21
FİZİK 11

1. ÜNİTE : KUVVET VE HAREKET > 1.7. İtme ve Çizgisel Momentum
Kavram : İtme
Genel Beceriler : İş Birliği Becerisi, Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı HANGİSİNİ SEÇERDİN? 15 dk.
Çalışmanın Amacı İtme kavramını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıda verilen metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Gül öğretmen, “Bir arabanın freni tutmadığında duvara çarparak mı yoksa bir saman yığınına çarparak
mı durması daha az tehlikeli olur?” sorusu ile derse başladı. Elif adlı öğrenci, saman yığınına çarparak
durmanın daha az tehlikeli olacağını ifade etti. Bu cevap üzerine öğretmen “Peki, duvar yerine saman
yığınına çarpan aracın daha az zarar görmesinin nedeni ne olabilir?” diye sordu. Öğrencilerden aldığı
birbirinden güzel ve yaratıcı cevapların ardından Gül öğretmen durumu şöyle özetledi: “Eşit kütleli ve
aynı hıza sahip iki araçtan biri duvara, diğeri saman yığınına çarptığında her iki araç da durur. Araç-
lar duruncaya kadar her iki aracın da çizgisel momentumlarındaki değişim aynı olur. Değişen çizgisel
momentum, itme olarak araca aktarılır. İtme, cisme bir süre boyunca etki eden kuvvetin tüm etkisinin
miktarını belirtir. Araçlara etki eden itme aynı olmasına rağmen araçların temas ettikleri yüzeyle etki-
leşim süreleri farklıdır. Örne ğin aracın saman yığınına çarpması, duvara çarpmasından daha uzun bir
etkileşim süresinde gerçekleşirse sa man yığınına çarpan araca daha az kuvvet etki edecek ve araçta
ciddi bir hasar oluşmayacaktır. Duvara çarpan araç ise etkileşim süresinin kısalığı sebebiyle daha fazla
kuvvetin etkisine maruz kalacağından daha çok zarar görecektir.”

Sorular

1. Eşit kütleli iki yumurtadan birinin pamukla kaplı yüzeye, diğerinin betona aynı yükseklikten düş-
tüğünü farz ediniz. Hangi yumurtanın daha çok zarar görmesini beklersiniz? Beklentinizi sıra
arkadaşınızla paylaşarak fikirlerinizi değerlendiriniz.

2. Günlük hayatta itme sonucunda oluşan kuvvetin etkisini azaltmak amacıyla kullanılan araçlar
neler olabilir? Bir örnekle açıklayınız.

3. Metinden edindiğiniz bilgilerden hareketle itme kavramını nasıl tanımlarsınız?

35
Hazırlayan: Dr. Belgin SÖNMEZ