Page 41 - Fizik 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

24 FİZİK 11

1. ÜNİTE : KUVVET VE HAREKET > 1. 7. İtme ve Çizgisel Momentum
Kavram : İtme, Çizgisel Momentum
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı KUVVET İTER Mİ? 10 dk.
Çalışmanın Amacı İtme ve çizgisel momentum arasındaki ilişkiyi açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Bir cisme uygulanan kuvvet ile kuvvetin uygulanma süresinin çarpımı sonucu elde edilen itme, vektörel
bir nicelik olup uygulandığı cismin hızını değiştirir. İtmenin oluşabilmesi için kuvvet uygulanan cisimde
hız değişimi olması gerekir. Başka bir ifadeyle kuvvet uygulandığı hâlde hareket etmeyen cisme etki
eden bir itme oluşmaz.
Doğrusal bir yörüngede hareket eden cismin kütlesi ile hızının
çarpımı bize cismin çizgisel momentumunu verir. Çizgisel mo-
mentum vektörel bir nicelik olup yönü, cismin hız vektörü ile
aynı yöndedir. Bir cismin hız vektörünün veya kütlesinin değiş-
mesi, cismin momentumunu da değiştirir.
Astronotlar, yıldızlar arası yolculuk yapmak için roketlerin itiş
kuvveti yardımıyla uzay mekiği (bk. Görsel) ile Dünya’dan hare-
kete geçer. Uzay mekiği roketler sayesinde önce hızlanır, Dün-
ya atmosferinden çıkıp uzaya girildiğinde de roket kullanımına
son verilip güneş enerjisi panelleri yardımıyla sabit hızla yol al-
maya başlar.

Görsel: Uzay mekiğinin Dünya’dan hareketi
Sorular

1. Uzay mekiği atmosferde yükselirken bir itme etkisinde kalmış mıdır? Kalmış ise bu itmeyi oluştu-
ran kuvvet/kuvvetler nelerdir?

2. Uzay mekiği atmosferde yükselirken ve sabit hızla giderken çizgisel momentumu nasıl değişmiş
olabilir?

3. Uzay mekiğinin atmosferde yükselişi ile benzerlik gösteren günlük hayattan vereceğiniz bir örnek-
te itme ve çizgisel momentumu ilişkilendirerek açıklayınız.

38
Hazırlayan: Ali İhsan ERDEM