Page 36 - Kimya 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

20 KİMYA 12

3. ÜNİTE : ORGANİK BİLEŞİKLER > 3.5. Karbonil Bileşikleri > 3.5.1. Karbonil Bileşiklerinin Sınıflandırılması
Kavram : Keton
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı ASETON 15 dk.
Çalışmanın Amacı Keton bileşiklerinin özelliklerini açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden ve görsellerden faydalanarak soruları yanıtlayınız.

Görsel 1: Eski Mobilyaların Aseton ile Temizlenmesi Görsel 2: Oje Sürülmüş Tırnakların Aseton ile Temizlenmesi

Günlük hayatta çeşitli organik yapılı maddeleri çözmek amacıyla kullanılan aseton, keton grubu bileşik-
lerin en küçük üyesidir. Diğer keton bileşikleri gibi fonksiyonel grup olarak karbonil
O O
ıı ıı
grubunu ( - C - ) içerir. Karbonil grubundaki C atomuna R- C- R şeklinde -R gruplarının bağlanması
ile oluşan keton bileşiklerinin genel formülleri C nH 2nO’ dur. Aseton adı ile bilinen bileşiğin IUPAC adı
propanondur. Keton bileşiklerinin yaygın adlandırılmasında karbonil grubuna bağlı olan -R grup adları
alfabetik sıraya göre söylenip sonuna keton eklenir. Buna göre aseton bileşiğinin bir diğer yaygın adı di-
metil ketondur. Ketonların IUPAC adlandırması karbonil grubunu içeren en uzun karbon zinciri seçilerek
yapılır. Karbonil grubundaki karbon atomunun numarası en küçük olacak şekilde numaralandırılır ve ad-
landırılırken karbonil grubunun numarası belirtilir. Seçilen en uzun karbon zincirindeki karbon sayısına
karşılık gelen alkan adının sonuna -on eki getirilir.
O
ıı
Örneğin C 2H 5 - C- C 3H 7 bileşiğinin yaygın adı etil propil ketondur. IUPAC adı ise 3-hekzanondur. Uy-
gun katalizör ve indirgenle ikincil alkollere indirgenen diğer keton bileşikleri gibi aseton da indirgenerek
2-propanol bileşiğini oluşturur.
Kendine özgü kokusuyla da dikkat çeken aseton, renksiz ve uçucu bir sıvıdır. Ketonlar içerisindeki en
küçük üye olduğu için erime ve kaynama noktası değeri de en küçük olan ketondur. Keton bileşikleri
molekülündeki aynı karbon sayısına sahip olan aldehit bileşikleri ile fonksiyonel grup izomeridir. Aseton
bileşiğinin fonksiyonel grup izomeri ise propanal bileşiğidir.

Görsel 3: Aseton Bileşiğinin Molekül Modeli Görsel 4: Aseton Bileşiğinin Kimyasal Formülü

34