Page 5 - Kimya 9 | 1. Ünite

Kimya Bilimi

Neler Kazanılacak? Kimyanın bilim olma süreci ile ilgili
a) Simya ile kimya bilimi arasındaki fark,
b) Kimya biliminin gelişim sürecine katkı sağlayan uygarlıkların (Mezopotamya, Çin, Hint, Mısır, Yu-
nan, Orta Asya ve İslam uygarlıkları) kimya bilimine yaptığı katkılar,
c) Simyadan kimyaya geçiş sürecine katkı sağlayan bilim insanlarından bazılarının (Empedokles, De-
mocritus, Aristo, Câbir bin Hayyan, Ebû Bekir er-Râzî, Robert Boyle, Antoine Lavoisier) çalışmaları
kısaca tanınacaktır.

1.1.1. KİMYANIN BİLİM OLMA SÜRECİ
Kimya biliminin doğuşu, MÖ 3000 yıllarına kadar dayanmakta-
dır. Bu dönemde yapılan işlemler ve üretilen maddeler teoriye dayan-
mayıp tamamen sınama yanılmaya dayalıdır.
Bir uğraşın bilimsel olarak nitelendirilebilmesi için teorik temel-
leri olması, sistematik bilgi birikimi sağlaması gerekir.
Simya, sınama yanılmaya dayalı olduğu, teorik temelleri olmadı-
ğı ve sistematik bilgi birikimi sağlamadığı için bilim değildir. Simya,
kimyanın bilim olmadan önceki hâli olarak da kabul edilebilir.
Simya; astronomi, astroloji, mitoloji, felsefe, tıp, din vb. birçok
alandan pratik laboratuvar uygulamalarına kadar olan geniş bir ara-
lığı kapsamaktadır.
Simya döneminde simyacıları, araştırma yapmaya yönelten iki
önemli uğraş bulunmaktadır. Bunlar;
• Değersiz madenleri altına çevirmek,
• Ölümsüzlük iksirini bulmaktır.
Bu uğraşlara simya (alşimi), bu işle uğraşanlara simyacı (alşi-
mist) denir.
Simyacılar uğraşları sonucunda kimyada kullanılan fırınlar (Gör-
Görsel 1.1.1: Simya döneminde kul- sel 1.1.1), damıtma düzenekleri, su banyosu, kroze, el kantarı, su te-
lanılan fırın çizimi ve razisi, imbik (Görsel 1.1.2) gibi araç gereçleri geliştirmişlerdir. Ayrıca
günümüze uyarlanmış damıtma, süzme, kristallendirme, mayalama, özütleme, çözme gibi
modeli
laboratuvar tekniklerini kullanmışlardır.
Simyacıların keşfettikleri maddelerden bazıları mürekkep, cam,
barut, seramik, alaşım, esans olarak bilinen kimyasallar, altın, gü-
müş, cıva elementleri, nitrik asit (kezzap), sülfürik asit (zaç yağı)
gibi bileşiklerdir.
Simyacıların sonraki dönemde uğraşları daha çok hastalıkların
tedavisi için ilaç hazırlamaya yöneliktir.
Kimyanın bilim olma sürecine birçok simyacı katkı sağlamıştır.
Bazı simyacıların titizlikle yaptığı çalışma, buluş ve eserler günümüz-
de de kullanılmaktadır. Bu bakımdan bazı simyacıları bilim insanı
olarak adlandırmak yanlış değildir.
Evrendeki olayları ve varlıkları sistematik bir biçimde, deneye ve
Görsel 1.1.2: İmbik gözleme dayalı yöntemler kullanarak inceleyen kişiye bilim insanı
denir. Simyacıların kimyaya en önemli katkısı, yanma olayının açık-
lanmasında görülür. Yanma olayını açıklamak için bilimsel kuramlar
birbiriyle ilişkilendirilmeye çalışılarak neden sonuç ilişkileri üzerin-
de durulmuştur. Başta Lavoisier (Lavoizi) olmak üzere birçok bilim
insanı yanma olayı, hava ve gazlarla ilgili sistemli çalışmış, deneyler
yapmışlardır.
Özellikle 18. yüzyılın sonlarına doğru

20