Page 28 - Kimya 9 | 4. Ünite

Maddenin Hâlleri
Hacim
Hacim, maddenin boşlukta kapladığı alandır. Gazın hacmi bulun-
duğu kabın hacmine eşittir. V ile gösterilir (Görsel 4.4.4). Gazlarda
en çok kullanılan hacim birimi litredir (L).
Gazların hacmi, sıcaklık ve basınçtan etkilenir. Bu nedenle, gazın
hacmi ölçülürken bulunduğu şartlardaki basınç ve sıcaklık değerleri
de bilinmelidir. Hacim terimi, bir gaz için yalnızca sıcaklık ve basınç
belirtildiğinde anlam ifade eder.
Örneğin bütün gazların 1’er molleri standart koşullarda (1 atm
o
basınç, 25 C’ta) 24,5 L hacim kaplarken normal koşullarda (1 atm
o
basınç, 0 C’ta) 22,4 L hacim kaplar.
Normal koşullarda 22,4 litre hacim kaplayan 1 mol gazda
Görsel 4.4.4: Gazın hacmi bulun- 23
duğu kabın hacmine 6,02x10 tanecik bulunur. Bu sayı Avogadro sayısı olarak bilinir ve
eşittir. (N A ) ile gösterilir.
Sıcaklık
Gazın davranışını etkileyen önemli özelliklerden biri de sıcaklık-
Suyun tır. Sıcaklık termometre ile ölçülür.
kaynama 100 373
noktası Kelvin cinsinden sıcaklığa mutlak sıcaklık denir ve T ile gösteri-
100 bölme 100 bölme lir. Celsius ( C) cinsinden sıcaklık ise t ile gösterilir. Gazlar için kine-
o
tik enerji mutlak sıcaklıkla yani Kelvin (K) cinsi sıcaklıkla doğru oran-
o
Suyun tılıdır. Ölçülen sıcaklık değeri Celsius ( C) ise Kelvin cinsine çevirmek
donma 0 273 için verilen Celsius değerine 273 sayısı eklenmelidir (Görsel 4.4.5).
noktası
o
Kelvin (K) = Celcius ( C) + 273
Celcius Kelvin (K) o
o
( C) T (K) = t ( C) + 273 şeklindedir.
Görsel 4.4.5: Gazlar için mutlak
sıcaklık kullanılır. Sıcaklık arttıkça gaz taneciklerinin hızı ve ortalama kinetik ener-
jisi artarken soğuk ortamda hız ve ortalama kinetik enerjileri azalır.
Aynı sıcaklıkta tüm gazların ortalama kinetik enerjisi aynıdır.
Miktar
Atom ve moleküller çok küçük taneciklerdir. Küçük bir madde ör-
neği bile sayılamayacak kadar atom veya molekül içerir. Bu neden-
le maddedeki taneciklerin tek tek sayılması imkansızdır. Kimyada bir
ölçü birimi olan mol; atom, molekül gibi küçük tanecikleri daha pra-
23

tik ifade etmemizi sağlar. 1 mol 6,02x10 tane taneciğe karşılık ge-
23
lir. Aynı sıcaklık ve basınçta tüm gazların 1’er mollerinde 6,02 x 10
tane atom ya da molekül bulunur.
Karbon-12 izotopunun 12 gramı içinde bulunan atom sayısına
He eşit, atom veya molekül içeren gazın madde miktarı 1 mol olarak ta-
N 2 NH 3
nımlanmıştır ve mol n harfi ile gösterilir. Buna göre 1 mol gaz içinde
23
Avogadro sayısı kadar yani 6,02x10 tane atom veya molekül bulun-

Görsel 4.4.6: Gazların eşit hacim- maktadır. 1 mol atom ya da molekül içeren bir gazın toplam kütlesi,
lerinde eşit sayıda mol kütlesini (M A ) ifade eder. Gazların fiziksel özellikleri incelenir-
tanecik bulunur. ken madde miktarı, mol sayısı ile mol kütlesi üzerinden işlem yapılır.

23
1 mol He atomu 6,02x10 tane atom içerir ve mol kütlesi 4 gram/mol’dür.
23
1 mol N 2 molekülü 6,02x10 tane molekül içerir ve mol kütlesi 28 gram/mol’dür.
23
1 mol NH 3 molekülü 6,02x10 tane molekül içerir ve mol kütlesi 17 gram/mol’dür (Görsel 4.4.6).

170