Page 23 - Kimya 9 | 4. Ünite

Maddenin Hâlleri

Neler Kazanılacak? Doğal olayları açıklamada sıvılar ve özellikleri ile ilgili kavramlar kullanılırken
a) Atmosferdeki su buharının varlığının nem kavramıyla ifade edildiği,
b) Bağıl nem hesaplamalarına girmeden meteoroloji haberlerinde verilen gerçek ve hissedilen sıcaklık
kavramlarının bağıl nem kavramıyla ifade edildiği öğrenilecektir.

4.3.4. ATMOSFERDE SU BUHARI
Deniz, göl, nehirlerdeki suyun buharlaşması ve buharlaşan suyun
tekrar yoğuşmasının (Görsel 4.3.11) su döngüsünü oluşturduğunu ve
bu olayın canlı yaşamı için önemini öğrendiniz. Su döngüsünde bu-
harlaşan su, havada bulunan su buharının yaklaşık hacimce % 4’ünü
oluşturur. Havada su buharı ile azot, oksijen, karbon dioksit, argon
gibi gazlar bulunmaktadır. Sıcaklık değiştiğinde diğer gazların mikta-
rı sabit kalsa bile su buharının miktarı değişir. Havadaki su buharına
3
nem denir. Sıcak hava, soğuk havadan daha fazla su tutabilir. 1 m
° °
hacmindeki hava; 20 C’ta 17,3 gram, 30 C’ta 30 gram nem tutabilir.
Yazın evinizin bodrum katında bulunan kilerinizin penceresi-
3 °
ni açarsanız neler olur? Dışarıdan kilere giren 1 m hava, 30 C’tan

° Görsel 4.3.11: Atmosferdeki su
20 C’a düşerse soğuduğu için aynı miktar suyu tutamaz ve yaklaşık buharının yoğunlaş-
12,7 gram su buharı yoğuşarak suya dönüşür. Pencereden gün boyun- ması
ca içeriye giren havanın ve sıcaklığın defalarca değiştiğini düşünürse-
niz açığa çıkan su miktarı oldukça fazla olacaktır. Sonuç olarak dışa-
rıdan gelen sıcak ve nemli hava kilerinizin soğuk duvarlarında yoğu-
şarak duvarlarda rutubet ve küflenmeye neden olur.
Havanın su buharı içeriği, genellikle bağıl nem kavramı ile ifade
edilir. Bağıl nem; belli bir sıcaklıkta havada bulunan su buharı mik-
tarının, havanın o sıcaklıkta taşıyabileceği en fazla su buharı mikta-
3
rına oranıdır. Bağıl nem 1 m havanın neme doyma oranı olarak da
tanımlanabilir.
Su buharı bulunmayan havaya kuru hava denir. Nemli hava ise
su buharı ve kuru havanın bulunduğu karışımdır. Hava sıcaklığı art-
tıkça havadaki nem miktarı artar, hava soğudukça nem miktarı azalır.
Nemin en fazla olduğu dönem yaz aylarıdır. Hava kütlesinin alabile-
ceği en fazla nem miktarına havanın o sıcaklıktaki doygunluk nokta-
sı denir. Doygunluk noktasına gelen hava, daha fazla nem alamaya-
cağı için sıcaklık düştüğü zaman yağış başlar.
GERÇEK VE HİSSEDİLEN SICAKLIK
Gazete ve televizyon haberlerinde “gölgede sıcaklık” teriminden
bahsedilir. Gölgede sıcaklık dış ortam şartlarından (Güneş ışığı, rüz-
gar, yağış vb. ) arındırılmış ortamda ölçülen sıcaklık değeridir. Belirli
bir yükseltide ölçülen sıcaklığa gerçek sıcaklık denir.
Yine bu haberlerde bahsedilen hissedilen sıcaklık ise gerçek sı-
caklık; rüzgâr hızı, nem ve Güneş’ten yararlanılarak hesaplanan de-
ğerdir.
Meteoroloji haberlerinde verilen gerçek ve hissedilen sıcaklık
kavramları bağıl nem kavramıyla ifade edilebilir.
Bağıl nem düşükse hava sıcaklığı olduğundan daha soğuk, bağıl
nem yüksekse hava sıcaklığı olduğundan daha sıcak hissedilir. Örne-
o o
ğin havanın bağıl nemi %5 iken 35 C olan gerçek sıcaklık 32 C his-
o o
sedilir, bağıl nem %50 olduğunda ise 35 C olan gerçek sıcaklık 41 C
hissedilebilir.

165