Page 19 - Kimya 9 | 4. Ünite

Maddenin Hâlleri
Kapalı kaplarda gerçekleşen buharlaşma-yoğuşma süreçleri üzerinden denge
Neler Kazanılacak? buhar basıncı kavramı açıklanırken

a) Kaynama olayının dış basınca bağlı olduğu,
b) Faz diyagramlarına girilmeden kaynama ile buharlaşma olayının birbirinden farklı olduğu belirti-
lecektir.

4.3.3. BUHARLAŞMA YOĞUŞMA DENGE BUHAR BASINCI

Görsel 4.3.5: Türkiye’nin ilk buharlı lokomotifi

1980 yılından beri Haydarpaşa Tren Garı önünde sergilenen bu
lokomotif, Türkiye’de servise ilk konan buharlı lokomotiftir (Görsel
4.3.5). Buharlı lokomotifleri hareket ettirmek için gerekli olan enerji
yanan yakıttan sağlanır. Üretilen enerji, suyu buhar hâline getirerek
lokomotife güç sağladığı gibi borularla vagonlara taşınarak buharın
vagonları ısıtmasını sağlar. Ayrıca buharlı dinamolardan tren için ge-
rekli elektrik de elde edilir.
Buharlaşma olayından sadece buharlı lokomotiflerde değil birçok
endüstriyel alanda yararlanılır.
Buharlaşma, sıvının yeterli enerji alarak sıvı yüzeyindeki tane-
ciklerin sıvı yüzeyinden ayrılmasına denir (Görsel 4.3.6). Denizden
çıkıldığında üşümenin, toprak testinin içindeki suyun soğuk olması- Görsel 4.3.6: Buharlaşma, yeterli
nın, ele kolonya döküldüğünde serinlik hissi duyulmasının nedeni de kinetik enerjiye sahip
buharlaşma olayının endotermik oluşudur. sıvı yüzeyindeki tane-
Buharlaşma yalnızca sıvıların özelliği değildir, katılar da buharla- ciklerin sıvı yüzeyini
terketmesidir.
şabilir. Birim zamanda buharlaşan molekül sayısına buharlaşma hızı
denir. Buharlaşma hızı maddenin cinsi, yüzey alanı, sıcaklık, nem,
rüzgâr gibi faktörlere bağlıdır.
Her maddenin tanecikleri arasındaki çekim kuvvetleri farklı oldu-
ğu için buharlaşma hızları farklıdır. Tanecikler arasındaki çekim kuv-
vetleri artıkça buharlaşma hızı düşer.
Sıcaklık arttıkça buharlaşma hızı artar. Çünkü sıcaklık arttığında
molekülün kinetik enerjisi ve ortalama hızı artarak bulunduğu ortamı
daha hızlı terk eder. Örneğin yazın yere dökülen su, kısa sürede bu-
harlaştığı hâlde kışın çok daha uzun sürede buharlaşır.
Yüzey alanı büyüdükçe buharlaşma hızı artar. Buharlaşma yüzey-
de gerçekleştiği için yüzey alanı genişledikçe buharlaşan molekül sa-
yısı artar. Aynı koşullarda deney tüpü ve beherde bulunan eşit miktar-
daki sudan beherde olan daha kısa sürede buharlaşır.

161