Page 28 - Sosyoloji 2 | 2.Ünite

ETKİNLİK
YORUMLUYORUZ

Aşağıdaki metinleri okuyarak soruları cevaplayınız.

Mekanik Dayanışmadan Organik Dayanışmaya
Sosyoloji biliminin kurucuları arasında yer alan ve pozitivist paradigmanın önemli temsilcilerinden
biri olan Durkheim’ın kuramının temelinde toplumda hâkim olan iş bölümünün niteliğine göre mekanik
dayanışmanın olduğu toplum ve organik dayanışmanın olduğu toplum ayrımı vardır. Ona göre bütün top-
lumlar mekanik dayanışma aşamasından geçerek organik dayanışma aşamasına ulaşırlar ve doğru olan da
bu süreci takip etmeleridir. Durkheim’e göre bireysel bilinçlerin birbirine benzerliği ve toplumsal iş bölümü
olmak üzere toplumsal hayatın iki kaynağı vardır. Birbirine benzeyen varlıkların dayanışması tam bir bir-
leşme ve uyum şeklinde ortaya çıkar.

Dayanışma, insanlar birbirlerine benzeştikleri oranda artar. Bu tür dayanışma insanlar bireysel kimlikle-
rini kaybedip kolektif varlığın bir parçası oldukları zaman söz konusudur. Durkheim bu dayanışma türüne
mekanik dayanışma adını vermiştir. Buna karşılık toplumsal iş bölümü geliştikçe bireyler arasındaki fark-
lılaşma çoğalır. Uzmanlaşma bireyler arası farklılaşmayı doğurur. Bu farklılaşma sonunda mekanik daya-
nışmadan farklı olan organik dayanışma ortaya çıkar. İş bölümü sonunda insanlar artık birbirini tamamlar
hâle gelir. Böylece insan ve toplum birbirinin ayrılmaz parçaları olurlar. Bu dayanışmanın nedeni mekanik
dayanışmadakinin tersine insanlar arasındaki benzerlik değil, farklılıktır. Geçirilen değişimin sonunda bir-
birinden farklı ancak birbirleriyle dayanışma içinde olan bireylerin oluşturduğu bir toplum meydana gelir
ve bu topluma bağlılık daha da yüksek olur.
Yücel Can, Mekanik Dayanışmadan Organik Dayanışmaya, www.cumhuriyet.edu.tr

Küçük Sanayinin Toplumsal Bütünleşmedeki Rolü

Teknik olarak iş bölümü, herhangi bir ürünün imalatının çeşitli evrelerde farklı şahıslar tarafından
yapılması demektir. Yani bir ham maddenin veya mamul maddenin çeşitli ihtisas elemanları tarafından
değişik işlemlere tabi tutularak ve birbirine devredilerek montajı tamamlanmakta ve böylece mamul veya
ara mal meydana getirilmektedir. Bu manada küçük sanayide fonksiyonel bir bütünleşmeden söz edemeyiz.
Sadece belli alanlarda pratik olarak bilgi ve beceri edinmiş meslek sahiplerinin kendi alanlarındaki ilkel
(basit) iş bölümü ve etkinliğinden söz edebiliriz. Bir başka ifade ile organize sanayi bölgelerinde kaporta
işini bir iş yeri, boya işini başka bir iş yeri ve motor bakım işini de bir başka iş yeri sağlayarak aralarında,
farklı ünitelerde, ayrı iş yerlerinde bir iş için bir bütünleşmeden ya da iş birliğinden söz edilebilir. Fakat bü-
tün bu iş zincirinin aynı iş yerinde farklı kimselerce yapılması söz konusu değildir. İş bölümünün gelişmesi,
eski usta tipinin yerini patron tipine bırakmasını hızlandırmış, patron olmak için de mutlaka usta olmak
gerekmemiştir. Üreticinin şahsına ve maharetine bağlı tüketici talepleri yerine kitle üretimine dönük mo-
dern sanayi mallarına, markalara yönelinmiştir. Ancak şu an ülkemizde küçük sanayide bu tür bir iş bölümü
söz konusu değildir. Çalışan iş gücü teknik bilgi ve eğitim seviyesi bakımından modern bir organizasyonu
kaldıracak niteliğe sahip değildir. Maliyet açısından da nitelikli iş gücünü kaldırabilecek bir imkâna sahip
değildir. Fonksiyonel bütünleşmeyi hem işletmeler içi hem işletmeler arası hem de sektörler arası bütün-
leşme olarak düşünecek olursak; işletme içi fonksiyonel bütünleşme yok ama işletmeler arası ve sektörler
arası fonksiyonel bütünleşme vardır, diyebiliriz. Meseleye sanayi bütünlüğü içinde bakacak olursak ülke
genelinde küçük sanayinin büyük sanayiyi tamamlamaya yarayan bir sektör olduğunu görüyoruz.
Necmettin Özerkmen, Küçük Sanayinin Toplumsal Bütünleşmedeki Rolü, www.dergiler.ankara.edu.tr
SORULAR

1. Durkheim’e göre dayanışma hangi durumlarda güçlenir? Açıklayınız.
2. Dayanışma, toplumsal bütünleşme için neden önemlidir? Görüşlerinizi paylaşınız.
3. Küçük sanayicilerin toplumsal bütünleşmeye katkıları nelerdir? Belirtiniz.
4. İş bölümü toplumsal bütünleşmede neden önemlidir? Açıklayınız.
5. Toplumsal bütünleşmenin toplumsal gelişmeyi nasıl etkilediğini açıklayınız.

122 TOPLUMSAL BÜTÜNLEŞME VE YAŞANTIMIZ