Page 25 - Sosyoloji 2 | 4.Ünite

AYRIMCILIĞIN FARKLI BİÇİMLERİ

KAVRAMLARIMIZ DERSE HAZIRLIK
• Ayrımcılık 1. Yaşamınızın herhangi bir döneminde ayrımcılığa uğradığınızı düşündünüz mü? Belirtiniz.
• Ön yargı 2. İnsanlara ve toplumlara karşı herhangi bir ön yargı taşıyor musunuz? Ayrımcılığın teme-
• Irk ayrımcılığı linde yatan etkenler neler olabilir? Tartışınız.
• Dinî ayrımcılık
• Cinsiyet ayrımcılığı
• Sınıf ayrımcılığı

AYRIMCILIK VE FARKLI BİÇİMLERİ
Ayrımcılık, en basit tanımıyla; herhangi bir kamu ya-
rarı ya da mantıklı bir gerekçe söz konusu olmaksızın bir
kişiye, benzer durum ve koşullardaki diğer kişilerden farklı
ve eşit olmayan bir muamele yapılması anlamına gelir. Ay-
rımcılık bir siyasi, dinî, cinsel tercihi benimseyenlere ya da
bir ırka, cinsiyete, yaşa karşı olabilir. Ayrımcılığın temelinde
ön yargıların büyük bir rolü vardır. Ön yargı genel ve özel
kullanımlarında bir taraf tutma biçimidir. Bir ideolojik fikri
veya bakış açısını koşulsuz desteklemek anlamında kullanı-
lır. Ön yargı halk arasında genellikle bir kişinin kararlarının
ağırlıklı bir şekilde tek taraflı olarak ortaya çıkmasında kul-
lanılmaktadır. Belirli bir gruba karşı ön yargılı olan birisi bu
grubu tarafsız bir biçimde değerlendiremez ve bu durum
ayrımcılığa zemin hazırlar. İnsanlık tarihi ayrımcılığın yol
açtığı büyük felaketlerle doludur. Yalnızca geride bıraktığı-
mız yüzyılda bile, “biz” ve “ötekiler” arasında yapılan ayrım,
çoğu kez başka hiçbir neden olmaksızın milyonlarca insa-
nın acı çekmesine yol açmıştır.
Ayrımcılık, uluslararası toplumun artan duyarlılığına ve
21. yüzyılda ulaşılan muazzam bilgi birikimine rağmen de-
vam etmektedir. Etnik köken, din, dil, dünya görüşü ya da
cinsiyet temelinde yapılan ayrımcılıkların acı sonuçları, ta-
rihe utanç sayfaları eklemektedir. Farklı muamele biçimleri
içinde insanlığa en ağır tecrübeyi yaşatan durum, “öteki”ne
Erdil Yaşaroğlu
yaşama hakkı tanımamak olmuştur. Bu tür bir ayrımcılık,
tarih boyunca, belirli bir ırkın ya da dinin mensuplarını, toplumun belirli kesimlerini, farklı dünya görüşlerine,
ideolojilere ya da cinsel yönelimlere sahip kişileri ya da grupları hedef alabilmiştir. Bu anlamda ayrımcılığın çok
eski bir tarihi vardır. Yapılan araştırmalar, ayrımcılığın en vahim biçimlerinden birini oluşturan ırkçılığın, tarih-
sel olarak kabaca üç türlü tezahür ettiğini ortaya koyar: Amerikan köleciliği, sömürgecilik (apartheid apartheyit
da dâhil olmak üzere) ve Yahudi soykırımı (Holocaust). Her üç örnekte de ayrımcı, ırkçı politikalar öncelikle
hedef aldıkları grupları bayağılaştırma, aşağılık olduklarını kanıtlama ve farklılıklarının altını çizerek dışlamaya
veya yok etmeye dayalı bir mantık izlemiştir.

Dine, ırka ve etnik kökene dayalı ayrımcılığın en eski görünümlerinden biri olan ırkçılık (racismreysizm) ve
yabancı düşmanlığı (xenophobia-zenefobiya) tarih boyunca; kölecilik, etnik temizlik, soykırım, katliam, zorun-
lu göç ettirme, aç bırakma, tecavüz gibi farklı şiddet uygulamalarıyla birlikte günümüze kadar devam etmiştir.
Irk, renk, kültür, din ya da dile bağlı ayrımcılığı da içeren etnik kökene bağlı ayrımcılık, İnsan Hakları Evrensel
Beyannamesi’nin 2. maddesindeki “Herkes ırk, renk, cins, dil, din, politik düşünce, ulusal ya da sosyal köken,
mülk ya da diğer nedenlere bakılmaksızın bu beyannamedeki tüm hak ve özgürlüklere sahiptir.” ifadesiyle ya-
saklanmıştır.

AYRIMCILIĞIN FARKLI BİÇİMLERİ 183