Page 16 - Tarih 10 - Ünite 3

3. ÜNİTE

Devşirme Sistemi Nasıl Uygulanırdı?

Osmanlı Devleti’nde, devşirilecek çocuklar arasından özellikle
9-14 yaş aralığında olanlar tercih edilirdi. 15 yaşın üzerinde
çocukların devşirilmesi ise nadir görülürdü. Devşirme sırasın-
da sancak beyi, kadı ve papazlar devşirme memuruna yardım
ederlerdi (Görsel 3.15). Memur, vaftiz defterlerine bakarak
şartları elverişli olanları ayırır, en ince te-
ferruatına kadar iki deftere bunların kaydı
yapılırdı. Acemi oğlan olarak alınanların
her birinin adı, anne-baba adı, köyü, sipa-
hilerinin adları, boyu, saç ve göz rengi ile
görünümü ayrıntılarla deftere kaydedilirdi.
Kanuna göre çocukların en soyluları, papaz
oğulları, iki veya daha fazla çocuğu bulu-
nanın en sağlıklısı tercih edilir, tek erkek
çocuğu olan ailelerin oğlu alınmazdı. Ço-
cukların orta boylu olmasına dikkat edilir,
uzun boylu olup da fiziği düzgün olanlar
saray için ayrılırdı. Devşirme işlemi bittik-
ten sonra 100-200 kişilik kafileler hâlinde
devlet merkezine sevk edilen çocuklar, bu-
rada tekrar kontrolden geçirilir ve sünnet
edilirdi. Sünnet merasimi öncesinde isim-
leri değiştirilen acemi oğlanlar, defterlere
yeni Türk isimleri ile yeniden kaydedilirdi.
Bu defterlerden bir kayıt şu şekildedir: “Hı-
zır nam acemi oğlan Müslüman olamadın
kendunun adı Sotiri ve babasının adı Yorgi
Görsel 3.15
Çocukların olup uzun boylu, sarışın, gök gözlü, kumral saçlı, sağ kaşı
devşirilmesini üzerinde yareciği ve sağ kulağında ve ellerinde dahi benleri
tasvir eden minyatür olup hâlâ tahminen on yedi yaşında olup…”

Devşirilenlerden bazıları saray için ayrılır, kalanlar da Türk
köylüsünün yanına verilirdi. Acemi oğlanlar, Türk ailelerin
yanında tarım yaparak ve diğer işlerde çalışarak Türk-İslam
âdetlerini, ahlakını ve Türkçeyi öğrenirdi. Burada dört veya beş
yıl çalışırlar, daha sonra Acemi Ocağına alınırlardı (Üçel-Aybet,
YORUMLAYALIM
2010, s.26-51’den düzenlenmiştir).
Devşirilen çocuğun hayatında ne gibi değişiklikler olmuştur?

Devşirmeler, Acemi Ocağında yedi sekiz yıl kadar eğitim gördükten
sonra yeteneklerine göre yeniçeri, cebeci, topçu, top arabacısı ve
Kapıkulu süvarisi şeklinde ayrılırdı. Yeniçeri Ocağına veya öteki
Kapıkulu Ocaklarına geçişlerine bedergâh veya kapıya çıkma de-
nirdi. Yeniçeri Ocağına alınan acemiler, burada askerî eğitimlerine
devam ederdi. Yeniçeri Ocağının başında Yeniçeri Ağası bulunurdu.
Osmanlı Devleti, kuruluşundan itibaren merkezî yapıyı güçlen-
dirmeye çalışmıştır. Ancak bu dönemde merkezî otoriteyi sarsan
bazı gelişmeler yaşanmıştır. Osman ve Orhan Bey zamanlarında

88