Page 18 - Tarih 10 - Ünite 3

3. ÜNİTE

Kapıkulu ordusu içerisinde önemli bir unsur olan ye-
niçeriler, ilk kez I. Murad Devri’nde bin kişilik bir birlik
olarak kuruldu. Yeniçeri Ocağı mensuplarının sayısı,
Yıldırım Bayezid Devri’nde bir miktar arttı. II. Murad
Devri’nde 3-4 bin civarında olan yeniçeri sayısı, Fatih
Sultan Mehmet devrinde 8-12 bin kişilik bir askerî
kuvvet hâline geldi. Kanuni Sultan Süleyman Devri’nde
sayıları 12-14 bin kişi arasında değişen yeniçeriler, XVI.
yüzyılın sonlarına doğru 40 bin kişilik bir ordu hâline
dönüştü. Yeniçeri Ocağı ile birlikte Osmanlı Devleti’nde
profesyonel askerlik başladı. Böylece Osmanlılar, askerî
teşkilatlanma ve güç bakımından diğer Türk Devletleri ile
dönemin Avrupa devletlerinden farklı bir özellik gösterdi.
Ocağın ve ocak sisteminin iyi işlediği devirlerde çok sıkı
bir eğitimden geçirilen yeniçeriler, dönemlerinin savaş
aletlerini en iyi kullanacak şekilde yetiştirildi. Yeniçeriler
ok, yay, kılıç, balta, gürz ve benzeri silahları kullanmada son
derece ustaydı (Görsel 3.17). Ocakta, çeşitli savaş aletlerinin
kullanımını öğretmek üzere bir talimhane bulunurdu. Burada
Görsel 3.17 kılıç kullanma, kabza tutma, ok atma ve benzeri bilgiler talim
Yeniçeri okçusu (Temsilî)
edilirdi. XV. yüzyılın ortalarından itibaren bu silahlara tüfek de
eklendi (Görsel 3.18). Yeniçerilerin eğitimlerinde askerî talimler
kadar disiplinli yetişmeleri de önemliydi. Onların açlığa, susuzluğa
tahammül edebilmeleri amacıyla talimler yaptırılırdı.

Ateşli Silahlar ve Okçuluk

Yeniçeriler, II. Kosova Savaşı’nda (1448) ateşli silahlar kullan-
mıştır. 1514 Çaldıran ve 1517 Ridaniye Savaşlarında, Osmanlı
ordusu topun yanı sıra tüfeği etkili bir şekilde kullanmıştır.
Peki Osmanlı ordusu erken dönemde ateşli silahları kullan-
masına rağmen ok ve yayı daha yüzlerce yıl neden kullan-
maya devam etmiştir? Bunun sebebi ağızdan dolma tüfek ve
tabancalarda isabetlilik oranının çok düşük olması ve mer-
minin havada yön değiştirmesidir. Oysa o dönemde İstanbul
Okmeydanı’ndaki Atıcılar Tekkesi’nde 165-250 m mesafeden
okla isabetli atışların yapıldığı bilinmektedir. Diğer bir sebep
ise atış sıklığı, yani hızıdır. Erken dönem ateşli silahlar namlu
ağzından dolduruluyordu. Bu dönemdeki silahların ateşleme
mekanizmaları sebebiyle kullanımı çok meşakkatliydi. Eği-
timli bir asker dakikada ortalama bir el ateş edebiliyordu.
Buna karşın kaynaklarda Selçuklu okçularının dakikada 20
ok atabildikleri belirtilmektedir. İyi bir okçu yetiştirmek için
uzun süren eğitime ihtiyaç varken, tüfeğin öğretilmesi daha
kolaydır. Yay, ateşli silahlarla karşılaştırıldığında, ateşli silahlar
daha hesaplıdır. Osmanlı menzil yaylarının yapımı 1 ile 3 yıl
Görsel 3.18 sürmektedir. Ok yapımı uzmanlık gerektirdiği gibi yayın üretim
Tüfekli yeniçeri (Temsilî) süresi ve maliyeti de yüksektir. Bütün bu sebepler, Osmanlı
ordusunda tüfekle birlikte ok ve yayın da kullanımına neden
ÖRNEK METİN
olmuştur (Özveri, 2012, s.38-58’den düzenlenmiştir).

90