Page 13 - Tarih 10 - Ünite 3

DEVLETLEŞME SÜRECİNDE
SAVAŞÇILAR VE ASKERLER

kültürel ve hukuki haklarını kanunlara göre korumuştur. Böylece
şehir ve kasabalarda el sanatları ve ticaret için güven ve barış
ortamı sağlamıştır. Tımarlı Sipahiler ise taşradaki köylü, esnaf
ve memurun hukuki haklarının korunmasından ve güvenliklerin
sağlanmasından sorumludur. Asayiş ve güvenliği sağlamak için
birinci derecede sorumlu olan yeniçeriler ve Tımarlı Sipahiler,
sahip oldukları askerî, hukuki, idari görev ve yetkileri ile merkezî
devletin otoritesini temsil etmiştir.
Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde devşirme kökenli askerî
sınıf, merkezî otoritenin kurulmasında etkili olmuştur. Bu otorite
kurulurken devşirme kökenli yeniçeriler ve yöneticiler, Tımarlı
Sipahilere karşı bir denge unsuru oluşturmuştur. Osmanlılar, bu
askerî gruplardan herhangi birisinin imtiyazlı ve güçlü bir sınıf
hâline gelmesine izin vermemiştir.

Osmanlı Devleti, kapıkulları ile Tımarlı Sipahiler arasında denge CEVAPLAYALIM
kurarak neleri amaçlamıştır?

Koçi Bey’e Göre Yeniçeri ve Tımarlı Sipahiler
(…) Bunca kalelerin ve memleketlerin fethedilme-
si zeamet ve tımar erbabının desteğiyle olmuştur.
Aralarında bir tek yabancı kişi olmayıp tamamı
ocak ve ocakzadelerdi. Tımar erbabından yarar-
lılığı görülmeyene, sefer-i hümayunda terakki
olunmazdı. Tımar erbabının her biri zeamet ve
tımarları olan sancaklarda oturup bayraklarının
altında bulunurlardı. Başka yerde olmaları imkan-
sız ve yasaktı. Böyle olmasının sebebi şudur ki:
Her sancağın sipahisi her zaman orada mevcut
bulunup bir köşede düşman peyda olsa hepsi üç
günde hazır ve amade olur; her ne tarafa gitmek
icap etse o tarafa koşup teşekküre değer hizmet-
ler var ederlerdi.
Altı bölük halkı, yeniçeriler (Görsel 3.12), cebeciler,
topçular ve diğer ocaklarda olan kullar belirli ve
hazineden kararlaştırılmış maaşı olup fazla veya
noksan kabul etmezdi. Bunların zeamet ve tımar
erbabı olan sipahilerle alakası yoktu. Yeniçeri
taifesi genellikle erginler olup hepsi ocaklarında
mevcuttu. İstanbul’dan dışarıda bir tek yeniçeri Görsel 3.12
olmazdı. Sefere gelmemekten veya eşkıyalık yüzünden birinin Yeniçeri (Temsilî)
ulufesi kesilirse bundan sonra düzeltilme ihtimali olmazdı.
Velhasıl Kapıkulu kapıda, tımar erbabı da tımarlarında oturur-
du, başka yerlerde olmaları kanun değildi (Koçi Bey Risaleleri,
2008, s.32-40’tan düzenlenmiştir). YORUMLAYALIM

Tımarlı Sipahiler ile yeniçerilerin özellikleri nelerdir? Karşılaş-
tırınız.

85