Page 10 - Tarih 10 - Ünite 3

3. ÜNİTE

111 Numaralı Kerkük Livası Mufassal Tahrîr Defterine
(Kanûnî Devri) Ait Bir Kayıt.
“Mezkûr karyede her haneden sekizer akça alınur ve her inek-
den beş akça alınur ve her koyundan ve keçiden buçuk akça
alınur ve ser-tagar her beş tagardan buğdaydan ve arpadan
altı akça alınur ve cevzekadan ve simsimden her tagardan
iki akça alınur ve siteviden ve sayfiden altıdan bir alınur ve
cüllah cumesinden beş akça alınur. Sahh. Ve her dişi eşekden
iki buçuk akça alınur. Sahh.”

cevzekanın : pamuk kozası cüllah : dokumacı
tagar : buğday ölçüsü cume : tamamı
simsim : susam sahh : doğrudur, yanlışsız.

sitevi : kışlık sebze Karye : köy
sayfi : yazlık sebze mezkûr: önceden zikredilen
YORUMLAYALIM akça : Osmanlı parası ser : baş, kafa

Tahrir kaydını incelediğinizde o dönemle ilgili hangi bilgilere
ulaşılabilir?

Osmanlı Toplumunda Askerîler ve Reaya
Osmanlı Devleti’nde idari sisteme bağlı olarak
bugünkü manada hem askerlik hizmeti yapan-
lar hem de memur statüsünde bulunanlar as-
kerî sınıfı oluştururdu. Bu sınıfa mensup bey-
lerbeyi, sancakbeyi, Tımarlı Sipahi gibi kişiler
vergi vermez ve yaptıkları askerlik hizmetleri
karşılığı bir yerin veya köyün vergisini toplama
yetkisine sahip olurdu. Vergi veren şehir, kasaba
ve köy ahalisi ile konar-göçerlere ise “reaya”
denirdi (Görsel 3.9).

Osmanlı Devleti’nde, askerî ve reaya ayrımı, tı-
mar sisteminin siyasi ve ekonomik temellerine
dayanmaktadır. Tımar sistemi içerisinde yer
alan reayanın ve Tımarlı Sipahi’nin bir takım
sorumlulukları bulunurdu. Osmanlı köylüsünün
devlete ve sipahiye karşı görevlerinin sınırları
kanunlarla belirlenmişti. Bu görevleri dışında
reayanın karşılıksız çalıştırılması yasaktı. Köy-
lü, kendisine tahsis edilen toprağı işlemek ve
vergisini sipahiye ödemekle yükümlüydü. Köy-
lü, keyfî olarak tarlasını boş bırakamaz, çiftini,
Görsel 3.9 çubuğunu terk edip bir başka memlekete gide-
Osmanlı toplumunda mezdi. Devletin sosyo-ekonomik, üretim ve askerî yapısını bozacağı
askerî ve reayayı gösteren minyatür
için köylünün keyfî hareket etmesine asla müsaade edilmezdi.

CEVAPLAYALIM Osmanlı Devleti’nde keyfî olarak toprağı ekip biçmeyen köylünün
elinden arazinin alınmasının nedenleri nelerdir?

82