Page 5 - Tarih-10 | 6.Ünite

SULTAN VE OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI

6.1. OSMANLI’NIN KALBİ: TOPKAPI SARAYI

“3 000 kese mal harcayıp Ferhat gibi usta öyle yeni bir saray yap- TARTIŞALIM
mıştır ki Âdem Devri’nden beri dünyanın mimar ve mühendisleri
öyle gönül açıcı bir saray yapmamışlardır. Dünya seyyahları bu
dünya yüzünde benzerini görmemiştir zira deniz kıyısında olup
iki tarafı deniz, kuzey tarafı Karadeniz, doğu yönü Akdeniz ve
güney tarafı Ayasofya Camii’dir ki iki deniz arasında kurulmuş
bir şehirdir.”
Evliya Çelebi
Evliya Çelebi’nin, Topkapı Sarayı’nı bir şehir olarak ifade etmesinin
sebepleri neler olabilir?

Osmanlı Devleti’nde bilinen ilk sarayı Orhan Gazi Bursa’da
yaptırmıştır. I. Murad Devri’nde Edirne Sarayı (Görsel 6.1),
İstanbul’un Fethi’nden sonra da bugün İstanbul Üniversitesi
yakınlarında Eski Saray olarak bilinen saray inşa edilmiştir.
Cihan hâkimiyetinin ve gücün sembolü kabul edilen Topkapı
Sarayı, 1465-1478 yılları arasında Fatih Sultan Mehmet ta-
rafından bugün Sarayburnu denilen mevkide yaptırılmıştır.
Fatih gerek İstanbul’u dünyanın siyasi ve ekonomi merkezi
durumuna getirme gerekse Türk devlet kültüründe var olan
sosyal devlet anlayışını yansıtma düşüncesiyle İstanbul’da
büyük bir imar ve kalkındırma projesi başlatmıştır. Bu pro-
jenin önemli bir adımı da şehir kültürünün oluşumu ve
gelişiminde örnek bir model olan Topkapı Sarayı’dır. Görsel 6.1
Edirne Sarayı’na ait kalıntılar
Osmanlı saraylarından hiçbiri, Avrupa saray mimarisinde ol-
duğu gibi ölçüleri açısından anıtsal değildir. Yapılara insani
ölçüler egemendir. Yalın bir mimari içinde belirli oranlarla
oluşturulan güzellik; iç süslemeyi ve eşyaların inceliğini BİLİYOR MUSUNUZ?
ezmez, tam tersine bu eşyalarla olgun bir uyum içindedir.

Yeni Saray ismiyle de bilinen ve padişahlar için bir baba ocağı
sayılan Topkapı Sarayı’nda (Görsel 6.2) padişah, ailesi ile birlikte
ikamet etmiş ve devleti buradan yönetmiştir. Padişahların sünnet
merasimlerinden, defin işlemlerine kadar birçok faaliyet burada
yaşanmıştır. Ayrıca saray, devlet kademesinde görev alacak devlet
adamlarının yetiştirildiği en önemli eğitim merkezidir. Görsel 6.2
Topkapı Sarayı

169