Page 5 - Tarih-10 | 7.Ünite

KLASİK ÇAĞDA
OSMANLI TOPLUM DÜZENİ

7.1. TOPLUMUN HARCI, MİLLET SİSTEMİ

“Kabul eyledim ki ayinlerini yani ibadetlerini daha önceki âdetleri TARTIŞALIM
üzerine yapalar. Gümrük vergilerini âdet üzere vereler. Onlara
kimse düşmanlık etmeye.”
Fatih Sultan Mehmet, 6 Ekim 1453’te Galata’daki gayrimüslimlere
verdiği ahitnamede geçen bu maddelerle neleri amaçlamıştır?

Osmanlı Devleti’nde toplum; dinleri, dilleri ve ırkları bakımından
farklı kökenlerden gelen insanlardan oluşmuştur. Temeldeyse
Osmanlı toplumu dinî inançlar esas alınarak Müslümanlar ve
gayrimüslimler şeklinde iki ana gruba ayrılmıştı. Hiçbir mezhep
ve tarikat ayırımı yapmadan, İslam inancını kabul eden herkese
Müslüman denmiştir. Ümmet ise bir peygamberin tebliğ ettiği di-
ne inanan veya o dine mensup olan insanların meydana getirdiği
topluluktur. İslam dinine mensup olan Müslümanlar, Ümmet-i Mu-
hammed olarak anılmıştır. Gayrimüslim tabiri ise ehli kitap olarak
tanımlanan Hrıstiyan ve Yahudileri ifade eden ve İslamiyet’i din
olarak kabul etmeyenler için kullanılmıştır.

İslam hukukunda devlet, gayrimüslimlere din ve ibadet özgürlüğü
tanımakla birlikte aynı zamanda onların can ve mal güvenliğini
garanti altına almıştır. Osmanlı Devleti de İslam hukukunun gay-
rimüslimlerle ilgili bu temel uygulamalarını benimsemiştir.

Arapça “milla” kelimesinden gelen "millet" sözcüğü dinî cemaat
anlamını taşımaktadır. Osmanlı’da da yasal statüleri belirlen-
miş dinî cemaatlere millet adı verilmiştir. Osmanlı toplumunda
devletin asli unsuru, hâkim millet konumunda olan Müslüman
Türklerdir (Görsel 7.1). Gayrimüslimler (Görsel 7.2) ise Müslü-
man Türkler tarafından himaye edilen farklı mezheplere mensup
Hristiyan ve Musevi gibi milletlerden oluşmaktadır. Bu milletler,
kendi inanç ve gelenekleri etrafında ayrı bir topluluk olarak ta-
nımlanmış, idari ve sosyal bir örgütlenme modeliyle yönetilmiştir.

Görsel 7.1 Görsel 7.2
Müslüman Türkler (Temsîli) Gayrimüslimler (Temsîli)

187