Page 6 - Tarih 9 | 6.Ünite

6. ÜNİTE

6.2. TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ

“Kişioğlu ölmek için yaratılmıştır. İnsanoğlu fani, Gök Tanrı
TARTIŞALIM
ebedidir.”
Orhun Kitabeleri’nde geçen bu ifadenin İslam inancıyla ben-
zerliği var mıdır? Neden?

Gök Tanrı inancındaki Türkler, X. yüzyılda İslamiyet’i kabul
etmeden önce Moğolistan’dan Tuna boylarına kadar çok geniş
bir alana yayılmışlardır. Bu geniş sahada yaşayan Türkler, farklı
zamanlarda yaşadıkları çevreye göre çeşitli dinlere inanmış-
tır. Nitekim Türklerin bir kısmı, Kök Türk Devleti zamanın-
da Budizm’e, Uygurlar Dönemi’nde Maniheizm’e inanmıştır.
Hazarlar, Museviliği kabul ederken Peçenekler, Kumanlar ve
Bulgarlar gibi Türkler de Hristiyanlığı tercih etmiştir. Ancak
bu dinler Türklerin kimliklerini kaybetmesine neden olmuştur.

Gök Tanrı Dini

• Eski Türk dini “Bir Tanrı” veya “Gök Tanrı” dinidir.
• Tanrı birdir eşi ve ortağı yoktur.
• Yeryüzü, gökyüzü yani kâinatın yaratıcısı olan Tanrı, görülmez
ve şekillendirilmez. Yani put ve putlaştırma hâli yoktur.
• Eski Türk dininde mabed ve din adamlarına rastlanmaz.

• Darda kalan Türk, Tanrısına yalvarıp yakarırken de sevinç ve
şükranını ifade ederken de gayet sade bir ibadette bulunurdu.

• Eski Türklerde ataların ruhlarının azapta kalmaması için yılın
ÖRNEK METİN belirli günlerinde Tanrı adına kurbanlar kesilirdi (Kafalı, 2005,
s.286’dan düzenlenmiştir).

Türkler, 642 Nihavend Savaşı’ndan sonra yani VII. yüzyıl or-
talarından itibaren Müslümanlarla temas etmeye başlamıştır.
İran’da kurulan Sasani Devleti’nin yıkılmasından sonra Türk-
lerle Araplar arasında yaklaşık elli yıl
süren mücadeleler yaşanmıştır. Emevi
Dönemi’nden (661-750) itibaren ise
Türkler, İslamiyet’in hizmetinde yer
almaya başlamıştır. Ancak, Emevilerin
Arap olmayanlara uyguladığı olumsuz
politika, Türklerin İslamiyet’e geçişi-
ni geciktirmiştir. Daha sonra 746’da
Horasan’da başlayan ve Emevi Hane-
danı’nın yıkılarak Abbasilerin iktidara
gelmesini sağlayan isyan hareketin-
de, Abbasileri destekleyen Türkler
önemli rol oynamıştır.
Görsel 6.2
Talas (Kırgızistan) Abbasi Devleti kurulduktan hemen sonra meydana gelen 751
Talas Savaşı’nda Araplar, Türkler ile birlikte Çinlilere karşı
savaşmıştır (Görsel 6.2).

180