Page 8 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 5.Ünite
P. 8
II. DÜNYA SAVAŞI SÜRECİNDE TÜRKİYE VE DÜNYA
Sıra Sizde
Savaş sırasında bir toplumda ne tür sıkıntılar ortaya çıkabilir?
Sizce böyle durumlarda devlet ne gibi önlemler almalıdır?
5. 2. 2. II. Dünya Savaşı Sürecinde Türkiye’deki Ekonomik,
Toplumsal ve Politik Gelişmeler
Türkiye, II. Dünya Savaşı’na fiilen katılmamış ancak savaşın getirdiği ağır
ekonomik koşulları tüm zorluklarıyla yaşamıştı. Savaş başlayınca Türkiye’de
kısmi seferberlik ilan edilmiş, üretimi gerçekleştiren genç nüfusun önemli bö-
lümü silahaltına alınmış ve ülke bütçesinin büyük kısmı savunma giderlerine
ayrılmıştı. Türkiye, ekonomisini savaşın olumsuz etkilerinden korumak ama-
cıyla birtakım vergi ve yükümlülükler getirdi. Fakat bunların uygulanması
sırasında yaşanan suistimaller, haksızlıklar ve tutarsızlıklar büyük şikâyetlere
de neden oldu.
Millî Korunma Kanunu (18 Ocak 1940): II Dünya Savaşı’nın başlaması
üzerine ekonomiyi ve fiyatları denetim altına almak için Millî Korunma Ka-
nunu çıkarıldı ve böylece savaş ekonomisi uygulaması başladı.
Bu kanunla devletin ekonomiye müdahale olanakları genişledi ve özel girişim
devletin vesayeti altına girdi. Fakat üretim artışında yaşanan sorunlar ve itha-
lattaki imkânsızlıklar yüzünden birçok ürün ve mal yetersiz seviyeye düştü ve
karaborsa oluştu.
Kanundan istenilen sonuçlar elde edilemeyince fiyatlar serbest bırakıldı. Çift-
çi, tüccar ve sanayicinin durumu iyileşti. Fakat sabit ücretle geçinen dar gelir-
lilerin durumu çok zorlaştı. Yüksek enflasyonla birlikte fiyatların çok artması
büyük tepkilere yol açtı. Üretimin düşmesi, silah altına alınan askerlerin ve
halkın zorunlu ihtiyaçlarının karşılanamaması hükûmeti yeni tedbirler almaya
sevketti. 1942’de ailelerin günlük ekmek ihtiyacı belirlenerek halka ekmek
karneleri verildi. Halk, günlük ekmek ihtiyaçlarını karnelerinde yazılı olan
miktar kadar alabiliyordu (Görsel 5.4).
Görsel 5.4: Ekmek karnesi ile ilgili
gazete haberi
Varlık Vergisi Kanunu çıkarıldı. İtalya savaştan çekildi.
1942 1943
166
