Page 9 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 5.Ünite

5. Ünite

Varlık Vergisi (11 Kasım 1942): Savaş koşullarının getirdiği karaborsacı-
lık ve fiyatların yükselmesi bazı kimselerin olağanüstü servetler edinmesine
yol açmış ve savaş zenginleri ortaya çıkmıştı. Çıkarılan kanunla bir defaya
mahsus olmak üzere Varlık Vergisi adı altında servet üzerinden ağır bir vergi
alındı. Komisyonlar tarafından belirlenecek vergiyi bir ay içinde ödemeyenler
çalıştırılmak üzere Erzurum Aşkale’ye gönderildi.

Kanunun uygulanması sırasında komisyonların belirlediği vergilendirme-
lerdeki haksızlıklar ve ödemelerin kısa bir süre içinde gerçekleştirilmesinin
istenmesi gibi uygulamalar birtakım sıkıntıların ortaya çıkmasına yol açtı ve
1944 yılı başlarında Varlık Vergisi uygulamasına son verildi.
Toprak Mahsulleri Vergisi (26 Nisan 1944): Tarımla uğraşan kesimi vergi-
lendirmek, askerin ve halkın asgari ölçüde beslenmesini sağlamak için Toprak
Mahsülleri Vergisi çıkarıldı. Bu vergi savaş ortamının olağanüstü koşulları-
nın zorunlu kıldığı bir uygulama olarak düşünülmüştü. Çiftçiler yetiştirdikleri
ürünün %10’unu ya nakit olarak ya da mal olarak ödediler. İlkel sayılacak
şartlar altında üretim yapıldığı ve askere alımlar yüzünden iş gücü azaldı-
ğı için köylünün üretimi oldukça düşüktü. Kendi ihtiyacını ancak karşılaya-
bilecek kadar üretim yapan çiftçiler ve köylüler bu vergiden hayli olumsuz
etkilendiler. Üç yıl boyunca uygulanan bu vergi, büyük toprak sahiplerinin
iktidardaki partiye karşı cephe almalarına da yol açtı.

İç Politika Gelişmeleri: II. Dünya Savaşı sürecinde Türkiye’de tek parti uy-
gulaması devam etti. Fakat bir takım demokratik açılımlar da gerçekleştirildi.
TBMM’de hükûmeti denetleme işlevini görecek bir müstakil grup kurulması
kararlaştırıldı. İç işleri bakanının CHP genel sekreteri olması uygulamasından
vazgeçildi. 1939 seçimlerinde Kazım Karabekir, Fethi Okyar, Hüseyin Cahit
Yalçın gibi Atatürk döneminde siyaset dışı kalan kişilerin milletvekili olma-
ları sağlandı. Fakat, 1939’da, II. Dünya Savaşı’nın çıkması bu tür demokratik
açılımların kesintiye uğramasına neden oldu.
Altı yıl süren II. Dünya Savaşı’nın sona ermesi sadece Almanya, İtalya ve
Japonya’nın yenilgisi anlamına gelmiyordu. Aynı zamanda bu ülkelerin yü-
rüttüğü faşist ve ırkçı politikaların da yenilgisi anlamına geliyordu. Artık dün-
yada demokratik ve komünist ideolojiler karşı karşıya gelmişti.

Türkiye seçimini ABD ve İngiltere’nin başını çektiği demokratik bloktan yana
yaptı. Bu seçimde 1945 yılında SSCB’nin Türkiye’den Kars ve Ardahan’ı
istemesi ve Boğazlar’da askerî bir üs kurmak istediğini belirtmesi özellikle
etkili oldu. Sovyet tehditi altındaki bir Türkiye’nin Batı’nın sempatisini elde
edebilmesi, Batı’nın siyasal değerlerini benimsemesiyle daha kolay olurdu.

II. Dünya Savaşı sürecinde Türkiye’de uygulanan ekonomik politikalar ne-
deniyle toplumsal tepkiler ortaya çıktı. Yeni çözüm arayışları, iç ve dış dina-
miklerin etkisiyle iyice yıpranan iktidarı, demokratikleşme yolunda adımlar
atmaya zorladı.
7 Ocak 1946’da Demokrat Partinin kurulmasıyla da Türkiye’de çok partili
demokratik hayat başlamış oldu.

Sıra Sizde II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye’de yaşanan ekonomik sıkın-
tıların çözümü için alınan önlemler ve çıkarılan kanunlar karşı-
sında toplumda oluşan tepkileri araştırınız.

Adana Görüşmeleri (Konferansı) yapıldı. Kahire Görüşmeleri (Konferansı) yapıldı.
1943 1943

167