Page 15 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | 9.Ünite

Mülakat ve Röportaj

cecik bir ışık dalgası düşmüştü. Nehir, köye doğru yaklaştıkça ovaya yayılır ve kıyılarındaki yarlar kaybolur,
çakıllı bir düzlük yayılır. İşte bu düzlükte bir ışık gördük, sonra ışık söndü.

Röportaj türündeki yazılar zamanla tarihî bir belge niteliği kazanabilir.

Cumhuriyet Dönemi’nde Röportaj

XIX. yüzyılda Amerika’da ortaya çıkan röportaj türü, Türkiye’de gerçek anlamda 1950’li yıllarda
gelişmeye başlamıştır. Bu yıllardan itibaren çok partili siyasi hayata geçilmiş, toplumsal değişim hız
kazanmış, köyden kente göç dalgası başlamıştır. Böylece bu yeni gelişme ve olguların neden oldu-
ğu toplumsal sorunlar röportaj türünün konusu olmuştur. Bundan böyle halkın sorunları, yaşadıkları
röportaj yazarları tarafından yerinde gözlemlenerek ilk elden aktarılmaya başlanmıştır. Bazı yazarlar
hazırladıkları röportajları gazetelerde dizi röportaj olarak yayımlamışlardır.
Cumhuriyet Dönemi’nde Yaşar Kemal’in Çukurova Yana Yana, Bir Bulut Kaynıyor, Peri Bacaları, Bu
Diyar Baştan Başa; Fikret Otyam’ın Ha Bu Diyar, Topraksızlar; Tahir Kutsi Makal’ın İç Göç, Acı Yol; Halil
Aytekin’in Doğuda Kıtlık Vardı; Necmi Onur’un Mezarlarında Yaşayanlar; Celalettin Çetin’in Büyük Göç
adlı eserleri röportaj türünün tanınmış örneklerindendir.

Yaşar Kemal, Traktörcü adlı metinde 1950’li yıllarda tarımda makineleşmeyle birlikte insan gücü-
nün yerini traktörlerin almasıyla Çukurova’daki tarım işçilerinin işsiz kalması sorununu ele almıştır. Ya-
zar, bu röportaj metninde sorunu türe özgü gerçekçi bir yaklaşımla ve kendine özgü canlı üslubuyla
göz önüne sermiştir.

Mülakat ve Röportajın Farkları

Mülakatın alanı görüşülen kişiyle sınırlıyken röportajda her çeşit konu ve olay ayrıntılı bir biçim-
de irdelenir; anlatılanlar fotoğraflarla, belgelerle desteklenir ve zenginleştirilir. Mülakat esas olarak
mülakat yapılan kişiye sorular sorularak gerçekleştirilir. Röportajda ise muhataplara soru sormayla
beraber bir olayı öyküleme, izlenim ve betimlemelere yer verme de söz konusudur. Samipaşazade
Sezai Bey ve Abdülhak Şinasi Hisar adlı mülakat metinlerinde sadece soru-cevap yöntemi kullanılırken
Traktörcü adlı röportaj metninde yazar; kişi, yer, zaman ve olay ögelerini kullanarak öyküleme yapmış;
aynı zamanda betimlemelere yer vermiştir.

Mülakatta bir kişiyi sorulara verdiği cevaplarla tanıtmak amaçlanır. Röportajda ise bir olayı sorgu-
lamak, bir gerçeği ortaya koymak suretiyle kamuoyunu aydınlatmak amaçlanır. Bu doğrultuda kitabı-
nızdaki mülakat metinlerinde mülakat yapılan kişiler olan Samipaşazade Sezai ve Abdülhak Şinasi Hi-
sar’ın tanıtılması amaçlanmıştır. Traktörcü adlı röportajda ise Çukurova’ya traktörün girmesiyle tarım
işçilerinin işsiz kalması olgusu konu edilerek bu konuda kamuoyunun bilgilendirilmesi amaçlanmıştır.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Röportaj türünün ortaya çıkıp gelişmesinde yayın organlarının ve teknolojinin etkileri nelerdir?
2. Traktörcü adlı metnin ana düşüncesini ve yardımcı düşüncelerini belirleyiniz.
3. Metnin üslup özelliklerini belirleyiniz.

4. Metnin, yazıldığı dönemin gerçekliğiyle ilişkisini değerlendiriniz.
5. Kitabınızdaki Yaşar Kemal biyografisinden hareketle yazarla metin arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.

Etkinlik
a. Yaşar Kemal’in röportaj türündeki yerini araştırınız.

b. Araştırmanızda edindiğiniz bilgileri sınıfta paylaşınız.

263