Page 25 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 | 5.Ünite

TİYATRO

METİNDE GEÇEN BAZI KELİME VE KELİME GRUPLARI

hıncahınç : Ağzına kadar, tıka basa dolu; dopdolu.
nişan : (Metinde) Gördükleri önemli işlerden dolayı kişileri onurlandırmak için devletçe veri-
len anmalık.

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metin, Cumhuriyet Dönemi yazarlarından Necati Cumalı’nın Yaralı Geyik adlı tiyatro
eserinden alınmıştır. Eser, Cumalı’nın on altı tablodan oluşan iki bölümlük bir tiyatrosudur. Cuma-
lı’nın kaynağını doğrudan doğruya folklordan aldığı eserde bir tutku, bir hayal peşinde koşan ve eli-
ne geçmesi mümkün olan para, koltuk, mevki gibi maddi imkânlara karşı ideallerini yeğleyen bir av-
cının hikâyesi anlatılmıştır. Bu yönüyle okuduğunuz metin ile Necati Cumalı’nın meslek yaşamında
gösterdiği tavır arasında bir benzerlik bulunmaktadır. Nitekim Cumalı da bir süre yaptığı avukatlığı
bırakarak yaşamı boyunca sanatsal çalışmalarda bulunmayı tercih etmiştir.
Okuduğunuz metnin alındığı tiyatro; Cumalı’nın doğa tasvirlerinin, insanla doğa arasındaki mü-
cadelenin ön planda olduğu ve Avcı Duran’ın başkahraman olarak işlendiği bir karakter tiyatrosudur.
Klasik bir olay dizisinin esas olduğu Yaralı Geyik adlı eserde doğa ile insanın iç içe olması nedeniyle
dağ, av ve avcılıkla ilgili unsurlar kullanılmıştır.
Anadolu insanını sahneye taşıyan Cumalı; halk gerçeklerine ışık tutarken Anadolu’nun kendine
özgü renklerinden, hayat tarzından, konuşma ve davranış şekillerinden de yararlanmıştır. Bu un-
surlar oyuna canlılık, inandırıcılık, etkileyicilik ve derinlik katmıştır. Okuduğunuz metinde de gö-
rüldüğü gibi “Güzel diye kopardığın her çiçek solacak! Budur diye ardına düştüğün her av vurulunca
gözünden küçülecek, değersiz görünecek.”, “Çok güzel bir gece! Şimdi bütün dağ yolları ay ışığı döşe-
lidir.”, “Mutluluk pek az kişinin eriştiği bir baş dönmesidir.” gibi sözlü ifadeyi etkileyici ve lirik kılan
şiirsel dil, benzetmeler, orijinal söyleyişler de esere içtenlik kazandırmıştır.
Konuyu sadece toplumsal ve mahallî nitelikte ele almayıp evrensel tema ile birleştiren yazar, ba-
şarıyı Anadolu’nun sözlü geleneğinde yaşayan kaynaklara yönelmekle kazanmıştır. Yerli nitelikleriy-
le dikkati çeken oyunda kişisel sorunlardan toplumsal sorunlara gidiş esastır. Nitekim okuduğunuz
metinde bir ideal uğruna bir ömür tüketme konusunu ele alan yazar, Türk tiyatrosunun ilgi alanını
genişletmiştir. Cumalı canlı, renkli ve farklı kişileriyle tiyatroya yeni bir renk ve soluk getirmiştir.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. Metinde geçen “İnsanın kanında var bu. Kayalardan kayalara uçan geyiklere erişmek. Dünyaları
buyruğuna almak. Bütün açlıklar insanın kanında var..” cümlelerindeki altı çizili kelime ve kelime
gruplarının anlamlarını cümlenin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin
Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz.
2. Metinde yer alan “Yükseklerde uçanlar yalnız uçarlar.” cümlesini metnin bağlamını göz önünde
bulundurarak açıklayınız.
3. Avcı Duran’ın kendisine verilmek istenen görevi kabul etmemesinin nedeni nedir?

4. Metinde geyik nasıl bir sembolik anlam taşımaktadır? Açıklayınız.
5. Metinde Avcı Duran, idealindekini gerçekleştirmek için nelerden vazgeçmektedir?
6. Metnin son bölümünde Avcı Duran, yaşamının hesaplaşmasını yaparken neler hissetmektedir?

7. Bir geyiğin gerçek hayatta konuşması mümkün olmadığına göre Avcı Duran’ın geyikle konuşma
sahnesi ile amaçlanan ne olabilir?

227