Page 10 - Türk Dili ve Edebiyatı 9 | 7.Ünite

7. Ünite

Hazırlık

Çok eski dönemlerde dahi biyografiye benzer türde eserler verilmesi hakkında neler söylenebilir?
Tartışınız.

ENVERÎ

İstanbullı’dur. Evsâfın işitdügümüz şu’arâdandur. Bârgâh-ı mu’allânun kun-
baracı bölügünden imiş. Hadd-ı zâtında ag u kara okumamış ‘âmîdür amma
3. Metin
âteş-bâzlık san’atinde hemân bir çakım kav ve bir pâre yanar od imiş. Her bir
zamânda bir dürlü reng ile fitil otları peydâ itmede mâhir ve imdâd-ı himmet
ile cârî mürekkeb düzmege kâdir ve şûh-tab’-ı nedîm ü zarîf ve yâr-ı latîf oldugı
ecilden kendü hasb-i hâlîn bir matla’da derc itmiş budur yazıldı. Matla’

Zülfünle hatun ‘ilm-i vefâ bahsin ider hep
Biri kara câhil birisi cehl-i mürekkeb

(...)
Bağdatlı Ahdî, Gülşen-i Şu’arâ

Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları

‘âmî: İleri gelenlerden olmayan, avam. kav: Ağaçların gövdesinde veya dallarında ye-
tişen, bir tür mantardan elde edilen ve çabuk
âteş-bâzlık: Ateşle oynayan.
tutuşan, süngerimsi madde.
bârgâh-ı mu’allâ: 1. İzinle girilecek yer. 2. Padi-
şah divanhanesi. kunbaracı bölüğü: Osmanlı ordusunda topçu
bölüğü.
cârî: 1. Akıcı. 2. İnsanlar arsında itibarlı.
matla: Gazel ve kasidelerde ilk beyit.
cehl-i mürekkeb: Bilmediği hâlde kendini bilmiş
sayma. od: Ateş.
derc itmek: Toplamak, içine almak. pâre: Parça.
peydâ itmek: Açığa çıkarmak.
ecil: Geriye bırakılan.
şu’arâ: Şairler.
evsâf: Vasıflar, sıfatlar.
hasb-i hâl: Sohbet. şûh-tab’-ı nedîm ü zarîf: Özgür ruhlu, parıltılı,
nazik tavırlı sohbet arkadaşı.
imdâd-ı himmet: Yardım etme gayreti, isteği.
yâr-ı latîf: Nazik, ince ruhlu dost.

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar

Tezkire

Eski dönemlerde önemli kişilerin, özellikle şairlerin hayatlarının anlatıldığı; eserlerinden örnekle-
rin verildiği düzyazı türüdür. Günümüzdeki biyografik-antolojik eserlere benzeyen tezkireler bir tür
edebiyat tarihi çalışması da sayılabilir. Tezkireler genellikle mukaddime (giriş), şairlerin ve eserlerinin
tanıtıldığı asıl metin ve hâtimeden (bitiş) oluşur. Mukaddimelerde eserin sunulduğu kişiye övgüler,
dönemin şiir anlayışı ve eserin yazılma nedeni hakkında bilgiler bulunur. Asıl metin bölümünde,

216