Page 174 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Konu İşlenme Sürecinde Yapılan Deney

Fotosentez konusu verildikten sonra fotosentez hızına etki eden faktörler konusuna giriş yapılmadan aşağıdaki gibi
bir deneyle başlangıç yapılır.
Deney No 2
Deney Süresi 40 + 40 dk.
Deneyin Adı Fotosentez Hızını Etkileyen Faktörler
Deneyin Amacı Fotosentez hızına etki eden faktörleri inceleyebilmek.
Kazanım 12.2.2.3. Fotosentez hızını etkileyen faktörleri değerlendirir.

Teorik Bilgi
Bitkisel fotosentez, ışık enerjisi ile kloroplastlarda CO gazının indirgenerek organik bileşiklerin üretilmesi olarak
2
tanımlanabilir. Bu olay sırasında su ve enzimler kullanılır, ışık enerjisi kimyasal bağ enerjisine dönüşürken O gazı
2
açığa çıkar.
Işık
6CO + 6H O Kloroplast 6 12 6 2
C H O + 6O
2
2
Fotosentez ile canlıların yaşam ortamındaki CO ve O dengesi sağlanmaktadır. Doğadaki tüm canlıların yaşamı,
2
2
bitkilerin fotosentez ile ürettiği besin ve enerji dönüşümüne bağlıdır.
Bitki ve alglerde fotosentez, kloroplastlarda meydana gelir. Kloroplastlar, kendilerine özgü DNA ve ribozomları bu-
lunan, çift katlı zara sahip klorofil içeren organellerdir. Bitkinin tüm yeşil kısımları kloroplasta sahiptir, bitki bu saye-
de fotosentez yapabilir. Bununla birlikte birçok bitkide kloroplastlar yapraklarda yoğun hâlde bulunur. Kloroplastlar
yaprakların iç kısmında, mezofil tabakasındaki hücrelerde bulunur. Fotosentez, mezofil hücrelerindeki kloroplast-
larda topraktan alınan suyun havadan alınan CO gazının bir dizi enzimatik reaksiyonlara girmesiyle meydana gelen
2
olaydır.
Kloroplastın iç kısmı tilakoid olarak adlandırılan zarımsı, ince ve yassı keselerden oluşmuştur. Bu kese yı-
ğınlarına “grana” adı verilir. Klorofil molekülleri bu keseler üzerine yerleşmiştir. Tilakoidlerin etrafı “stroma”
denen yoğun sıvı ile doludur. Tilakoid ve stroma, fotosentez reaksiyonlarının meydana geldiği kloroplast kı-
sımlarıdır.
Fotosentez olayı, ışık reaksiyonları ve Calvin (Kalvin) döngüsü olmak üzere iki evrede gerçekleşir. Işık reaksiyonla-
rı, tilakoid zarlarda ışık enerjisinin soğurularak klorofil molekülünden elektronların koparıldığı; bu sırada yan ürün
olarak O gazının oluştuğu reaksiyonlardır. Calvin döngüsü ise stromada CO gazının kullanılarak besinin üretildiği
2
2
reaksiyonlardır.
(Öğretmen “Fotosentez hızını etkileyen faktörler vardır.” şeklinde giriş yapar. “Sizce fotosentez hızını hangi çevresel
faktörler etkiler?” gibi sorular sorarak öğrenciden gelecek cevaplara göre farklı deneyler tasarlar.)

Yönerge
Gerekli güvenlik önlemlerini alarak deney basamaklarını takip ediniz. Deney sonunda verilen değerlendirme soru-
larını dikkate alarak deney raporunu yazınız ve zamanında teslim ediniz. Size verilen öz değerlendirme, grup değer-
lendirme veya akran değerlendirme formlarını da raporunuza ekleyiniz.

Deney Malzemeleri
• Su bitkisi • 1 adet ışık kaynağı • 1 adet deney tüpü
• Termometre • 1 adet 500 mL’lik beherglas • Makas
• %1’lik bikarbonat çözeltisi • Musluk suyu • Bağlama parçaları ve üçayak

173