Page 50 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Gözlerin ve yüzün biyolojik, kimyasal ve fiziksel kaynaklı sıvı, gaz ve yüksek sıcaklık gibi tehlikelerden korunmasını
sağlayan en önemli güvenlik donanımı yüz ve göz koruyucularıdır. Bu tür koruyucu donanımlar; biyolojik ve kimyasal
maddelere, travmatik zedelenmelere karşı bariyer oluşturur.
Özellikle kimyasal madde gazlarından korunmak amacıyla kullanılan kişisel koruyucu donanımlar, genel ola-
rak cerrahi maskeler ve respiratörler olmak üzere ikiye ayrılır. Fiziksel bir bariyer olarak kullanılan cerrahi
maskeler, yüze tam oturmaz ve 5 µm’den daha küçük partikülleri tutamaz. Bu nedenle aerosollere karşı kul-
lanılmaz. Respiratörler, laboratuvar ortamında mikroorganizmalar ve kimyasal maddeler gibi soluma yoluy-
la maruz kalınan tehlikelerden korunmak amacıyla tasarlanmış malzemelerdir. Respiratör seçimi; tehlikeli
maddenin türüne, konsantrasyonuna, yapılan işleme ve sürece bağlı olarak yapılmalıdır. Respiratörler; ha-
vadaki partiküllerin filtrelenmesi, havanın kimyasal maddelerden temizlenmesi veya dışarıdan bir kaynak
yardımıyla temiz hava sağlanması gibi özelliklere bağlı olarak Tablo 2.8’de verildiği gibi farklı türde koruma
sağlar.

Tablo 2.8: Respiratör Türleri

Respiratör Türü Özellikleri

Toz, duman, sis gibi parçacıklara karşı koruma sağlar.
Partikül Respiratörleri Kimyasal maddelere, gazlara veya buhara karşı koruma sağlamaz.
Tek kullanımlıktır ya da tek kullanımlık filtre içerir.

Hava temizleyici respiratör olarak da adlandırılır.
Kimyasal madde gazlarını havadan süzen filtreler bulunur.
Kimyasal Kartuşlu/Gaz Maskesi Respira- Tam veya yarım yüz maskesi şeklinde kartuş içerir.
törleri
Genellikle kartuşun içinde havadaki tehlikeli maddeleri uzaklaştırmak için bir
filtre, sorbent, katalizör veya bunların kombinasyonları bulunur.

Filtreden hava çekmek için pil ile çalışan bir fan kullanır.
Elektrikli Hava Arındırıcı Respiratörler
(Powered Air-Purifying Respirator: PAPR) Kullanımı kolay ve pratiktir.
Diğer hava temizleme respiratörleri ile aynı özellikte filtre kullanır.

Hava tankı bulunan respiratörlerdir.
Kendi kaynağından havayı sağladığından filtre seçim sorunu yaşanmaz.
Bağımsız Solunum Respiratörleri (Sel- Çok ağır olduklarından kullanım ve bakımları özel eğitim gerektirir.
f-Contained Breathing Apparatus: SCBA)
1 saat gibi kısa süreli kullanımlar için uygundur.
Genellikle itfaiyeciler tarafından kullanılır.

Gaz maskelerinin etkili koruma yapabilmesi, doğru filtre kullanımına bağlıdır. Birden fazla tehlikeye karşı ko-
ruma sağlayan filtreler vardır ancak tüm tehlikelere karşı aynı anda koruma sağlayan filtreler yoktur. Maske
ve respiratörler aşırı sıcak veya soğuktan uzak, temiz ve kuru bir yerde muhafaza edilmeli, kendi ambalajları
içinde saklanmalıdır. Bu malzemelerin açık ambalajlı olanları kullanılmamalıdır. Gaz filtrelerin kullanım süre-
si; kirleticinin özelliği ve derişimi, nefes alıp verme hacmi, çalışma ortamının nem ve sıcaklığı gibi birçok fak-
töre bağlıdır. Kullanılmış filtreler tehlikeli atık olarak değerlendirilerek uygun şekilde atık toplama kaplarına
atılmalıdır.

49