Page 46 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

kısıtlanmış olan, kendi hâlinde, karışım içinde ya da eşya içinde bulunan madde; kısıtlamaların koşullarına aykırı
olarak imal edilemez, piyasaya arz edilemez veya kullanılamaz. Maddenin bilimsel araştırma ve geliştirme kapsa-
mında imal edilmesi, piyasaya arz edilmesi veya kullanılması için bu koşul geçerli değildir ve kullanılması durumu
izne tabidir. Yönetmelikle kısıtlanan maddelerden bazıları EK H’de verilmiştir.

Fiziksel Tehlikeler
Laboratuvarda karşılaşılabilecek fiziksel tehlikeler; ısı, elektrik, yangın,
sıkıştırılmış gazlar, gürültü, kayma ve düşmeye neden olan tehlikeler-
dir (Görsel 2.4). Radyoaktif tehlikeler de fiziksel tehlikeler ile birlikte
değerlendirilmektedir. Elektrik ile çalışan cihazlar hem yangına sebep
olmaları hem de elektrik çarpmasına yol açmaları nedeniyle tehlike-
lidir. Özellikle ıslak elle müdahale veya laboratuvar zemininin ıslak
olması gibi hâllerde tehlike riski daha da yükselir. Islak veya düzgün
olmayan zeminler, uygun monte edilmemiş dolap, raf veya cihazlar ya
da ayakaltındaki kablolar, borular, açık çekmeceler kayma ve düşmeye
neden olan tehlikelerdir. Bu tehlikeler, laboratuvar çalışanlarında ciddi
yaralanmalara yol açabilecek risk grubu olarak değerlendirilmeli ve bu Görsel 2.4: Fiziksel tehlike
tür tehlikelerden korunmak için gerekli kontrol önlemleri alınmalıdır.
Laboratuvarda maruz kalınabilecek diğer bir risk, ultraviyole (UV) ışınlarından kaynaklı tehlikelerdir. UV, iyonize
-4
radyasyon türlerinden biridir. Elektromanyetik spektrumda 10 cm’den küçük dalga boyuna sahip olanlar, iyonize
-4
radyasyon alanı; 10 cm’den büyük olanlar ise non-iyonize radyasyon olarak tanımlanır. İnsan sağlığı açısından
özellikle iyonize radyasyon zararlıdır. Gama ve X ışınları da bu alanda bulunur. Bu ışınlar, kimyasal bağları koparır ve
DNA yapısında da hasara yol açar. UV lambalar ve UV ışık kaynağı kullanılan translüminatör ve floresan mikroskobu
gibi aygıtlar başlıca tehlike kaynaklarıdır.

2.2. LABORATUVARDA BULUNMASI GEREKEN GÜVENLİK VE ACİL DURUM

EKİPMANLARI

Laboratuvarlarda yanıcı, patlayıcı, aşındırıcı, tahriş edici, toksik özelliklere sahip zararlı kimyasal maddeler veya çe-
şitli mikroorganizmalarla çalışılırken aynı zamanda kesici-delici özelliklere sahip birçok tehlikeli aletten de yararla-
nılır. Bu nedenle laboratuvarlar, çeşitli kazaların ve bulaş risklerinin yüksek olduğu tehlikeli ortamlardır. Güvenli ve
sağlıklı bir çalışma ortamının sağlanabilmesi için laboratuvarların
• Havalandırma sistemi,
• Çekerocak,

• Kimyasal madde deposu,
• Laboratuvar muslukları,
• Vücut ve göz duşları

gibi temel donanımlara sahip olarak inşa edilmiş olması gerekir. Güvenli bir laboratuvar ortamının sağlanabilmesi
için aşağıda sıralanan, laboratuvarda bulunması gereken emniyet donanımlarının yerleri ve gerektiğinde nasıl kul-
lanılacağı konusunda bilgilendirme yapılmalı ve eğitim verilmelidir.

• Laboratuvar giriş, çıkış ve kaçış işaretleri
• Kişisel koruyucu donanımlar
• Yangın alarmı

• Yangın söndürücüler

45