Page 88 - FOTOĞRAF (seçmeli 9,10,11 ve 12. sınıflar)

Figürü mekândan ve fondan ayıracak kesin sınırları belirleme üstünlüğü çizgi ögesine aittir. Lekesel
anlatımın kullanıldığı kompozisyonlardaki sınırlar yumuşar. Çizgilerin yumuşamasıyla figürler mekânla
bütünleşir. Leke, çizgiyi yumuşatarak fotoğrafın nesne, figür ve mekân ilişkisinin kurulmasındaki en
önemli rolü üstlenir. Fotoğrafta parlak ve ışıklı yüzeyin dışında kalan karanlık bölge, koyu lekeyi oluştu-
rur. Karanlık bir yüzeydeki aydınlık bölge ise açık lekeleri oluşturur. Böylece fotoğraf farklı leke değerle-
riyle görsel açıdan anlam bütünlüğü kazanır.

Doku

Fotoğraf sanatında doku; bakış açısına, uzaklığına ve algılama koşullarına bağlı olarak değişkenlik
gösteren bir ögedir. Aynı cinsten birçok varlık belli bir dizilimle yan yana geldiğinde izleyicide dokusal bir
etki yaratır. İzleyicide oluşan bu etkide görecelik kavramı göz ardı edilmemelidir. Yani görsel algılama
kişiden kişiye değişir ve kişide farklı etkiler bırakabilir. Doku, fotoğrafın biçimlendirilmesinde ve anlam
kazanmasında önemli bir rol oynar (Görsel 3.41, 3.42). Doku seçiminin verilmek istenen mesaja uygun
olması fotoğrafın estetik değerini artırır. Fotoğraf, dokuyu en iyi yansıtan plastik sanattır. Gerçeğe en
yakın dil fotoğrafta mevcuttur.

Görsel 3.41: Teberik Kölgeli, Fotoğrafta doku Görsel 3.42: Vinh Le van (Vin Li Van), Fotoğrafta doku

DERS DIŞI ETKİNLİK

• Açık veya kapalı alanda dokusal ögeler içeren bir kurgu oluşturunuz.
• Kompozisyonu oluşturan etkenlere dikkat ederek çekimler yapınız.
• Çektiğiniz fotoğrafları inceleyiniz.
• Fotoğraflardaki dokusal etkiler hakkındaki düşüncelerinizi sınıfınızdaki arkadaşlarınızla paylaşınız.

Ritim

Bir cismin tekrarlanan görüntüsü ya da peş peşe dizilen benzer elemanların birlikteliği tekil görün-
tülerinden daha etkileyicidir. Birbirlerini belli bir kural çerçevesinde takip eden ögeler, ritmi en fazla his-
settiren ögelerdir. Belli bir düzene göre tekrarlanan nesne ve figürler, bir araya geldiklerinde görsel bir
zenginlik oluşturur. Fotoğrafta ritmi oluşturan ögelerin düzenli tekrarı, düzensiz tekrarından daha güçlü
bir etki yaratır. Ritim, görüntüye zenginlik katmakla birlikte doğrultu ve yön de gösterir. Ritim kompozis-
yonda abartı etkisi oluşturur.
Birbiriyle aynı veya benzer ögelerin kadraja girerek oluşturduğu kompozisyonlarda ritim ögesi ön
plana çıkar. Fotoğrafa bakıldığında ritmin varlığı hemen hissedilir. Ritmi yakalamak için estetik kaygılarla
çekilen ve art arda sıralanan figür ya da nesneler fotoğrafa hareket katar. Hareket de fotoğrafa heye-

86