Page 124 - GENEL SANAT TARİHİ 10

GENEL SANAT TARİHİ

Roma Güzel Sanatlar Akademisinin heykel
bölümünde profesör olan Pietro Canonica
(Pietro Kanonika) (1869-1962), ülkesinde daha
çok atlı heykelleriyle adını duyurmuş uluslararası
üne sahip bir heykeltıraştır. Cumhuriyetin ilk
yıllarında Türkiye’de gerçekleştirdiği büyük
çaplı mermer ve bronz heykeller ile Türk sanat
tarihinde iz bırakmıştır. Ülkemizde çok sayıda
eseri bulunan sanatçının yapmış olduğu eserler
arasında en bilineni 1928 tarihli İstanbul’daki
Taksim Cumhuriyet Anıtı’dır. Kurtuluş Savaşı
ve Cumhuriyet'in ilanının ardından Türk
milletinin kahramanlık öyküsünü bir anıtla
ölümsüzleştirmek fikri doğmuş ve bunun için
akla ilk gelen isimlerden biri Canonica olmuştur.
Sanatçının hazırladığı taslak uygun bulunmuş
ve siparişi Canonica’ya verilmiştir. Sanatçının
İtalya'da tamamladığı tunç figürlü mermer
heykel, alandaki yerine yerleştirilmiş ve heykelin
açılışı yapılmıştır (Görsel 4.16). Diğer önemli
eserleri Ankara Etnoğrafya Müzesi önündeki
Atlı Atatürk Heykeli, Ankara Zafer Anıtı ve İzmir
Atatürk Anıtı’dır.
Görsel 4.17: Taksim Cumhuriyet Anıtı, Pietro Canonica,1928
Yabancı sanatçıların eserlerinin yanı sıra 1930’lu
yıllardan sonra öncülüğünü Kenan Yontuç, Ratip
Aşir Acudoğlu, Ali Hadi Bara, Nijad Sirel’in yaptığı anıtlara günümüze kadar geçen sürede başarılı
diğer heykeltıraşlarımızın eserleri eklenmiştir. Ali Hadi Bara (1906–1971), 1923’te Güzel Sanatlar
Akademisine yazılmış ve 1927’de açılan devlet sınavını kazanarak heykel eğitimi almak üzere Paris’e
gitmiştir. Sanatçı bir yandan klasik kökenli heykel geleneğine bağlı kalmış bir yandan da modern
ve soyut araştırmaları izlemiştir. Bu yönleriyle yeni kuşağa yol göstermekte etkili olmuştur. Zühtü
Müridoğlu’yla birlikte yaptıkları Beşiktaş’taki Barbaros Anıtı; Türkiye’deki anıt heykelciliğinin tarihle
bağlantısını ortaya koymuş bu sayede bu alandaki ilk girişimlerden biri sayılmıştır. Eserin gerçek
önemi, zengin bir etüt aşamasından sonra gerçekleştirilmesinden ileri gelmektedir. Sanatçının
diğer önemli eserleri; İstanbul’daki Harbiye Atatürk Anıtı, Adana Anıtı, Zonguldak’taki Atlı Atatürk ve
İnönü Anıtları’dır.
Cumhuriyet Dönemi'nde açılan sergilerde resim sanatçılarının yanı sıra heykel sanatçılarının
eserlerine de rastlanmaktadır. 1932 yılında Zühtü Müridoğlu’nun Gülhane Parkı içindeki Alay Köşkü’nde
açmış olduğu sergi ülkemizdeki ilk heykel sergisi olarak kabul edilmektedir. Zühtü Müridoğlu (1906-
1992) 1924’te Sanayi-i Nefise Mektebine girmiş ve 1928’de Avrupa sınavını kazanarak heykel eğitimi
almak için Paris’e gitmiştir. Figüratif ve soyut anlayışta yapıtlar üreten sanatçının Türkiye’de heykel
sanatının gelişmesinde önemli katkıları olmuştur. Ali Hadi Bara ile birlikte 1941-1943 yılları arasında
Beşiktaş’taki Barbaros Anıtı’nı yapmıştır. İlk soyut çalışmalarını 1950’den sonra yapmaya başlamış,
1950’lerin ortalarında geometrik soyuta yönelmiş ve heykel alanında bu anlayışın Türkiye’deki ilk
temsilcilerinden biri olmuştur. 1953’te Londra Çağdaş Sanatçılar Enstitüsü tarafından düzenlenen
uluslararası heykel yarışmasında “Bilinmeyen Siyasi Esir” adlı yapıtıyla ödül kazanmıştır. 1980’lerde
de figüratif ve soyut çalışmalarını birlikte sürdürmüş taş, ahşap, alçı, bakır, demir gibi çok çeşitli
malzemeler kullanmıştır. Anıt heykelleri arasında Anıtkabir’in büyük merdiveninin batı yanındaki
kabartma, Büyükada’daki Atatürk Anıtı, Muş’taki Atatürk Anıtı sayılabilir.

122