Page 123 - GENEL SANAT TARİHİ 10

ÇAĞDAŞ TÜRK SANATI

ARAŞTIR ÖĞREN Çağdaş Türk resminin grup ve temsilcilerini araştırmak için sınıf arkadaşlarınızla
gruplar oluşturunuz. Oluşturduğunuz gruplarla Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, 1914
(Çallı) Kuşağı, Birleşmiş Ressamlar ve Heykeltıraşlar Derneği, D Grubu, Yeniler Grubu
ve Onlar Grubunun sanat anlayışları, önemli temsilcileri ve eserleri ile ilgili araştırma
yapınız.

4.2 ÇAĞDAŞ TÜRK HEYKEL SANATI

Ülkemizde heykel sanatının başlaması ve gelişmesi 1883 yılında açılan Sanayi-i Nefise Mektebi ile
gerçekleşmiştir. Sanayi-i Nefise Mektebi’nin ilk heykel hocası Roma’da heykel eğitimi almış olan Yervant
Osgan’dır (1855-1914). Cumhuriyet öncesi dönemde Sanayi-i Nefisede öğrenim gören heykel sanatçılarından
bazıları İhsan Özsoy (1867-1944), İsa Behzat (1875-1916) ve Mehmet Mahir Tomruk’tur (1885-1949). Bu
dönemde heykel alanında yetişmiş önemli bir isim de Nijad Sirel' dir (1897-1959). Sanatçı Sanayi-i Nefisede
öğrenim görmeden kendi imkânlarıyla Almanya’ya heykel öğrenimi için gitmiş ve eğitimini tamamladıktan
sonra yurda dönmüştür.

Cumhuriyet’in ilan edilmesinin ardından 1924 yılında devlet tarafından yurt dışına gönderilen öğrenciler
arasında heykel sanatçısı bulunmamaktadır. 1925 yılında Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği
kurucularından olan Ratip Aşir Acudoğlu, devlet tarafından Paris’e heykel eğitimi için gönderilen ilk heykel
sanatçısı olmuştur. Sabiha Bengütaş ilk Türk kadın heykeltıraştır.
Cumhuriyet öncesi heykel çalışmalarının akademi ile sınırlı kalması, Türk halkının heykel sanatına karşı
ön yargılı tutumunun devam ettiğini göstermektedir. Cumhuriyet’in ilanından önce Atatürk, 22 Ocak 1923
yılında Bursa’da yapmış olduğu konuşmada heykel sanatına verdiği önemi dile getirmiştir. Atatürk’ün konuya
duyarlı yaklaşımı sonraki yıllarda da devam etmiş, heykel sanatının yaygınlaşması ve halka benimsetilmesi
amacıyla önemli meydanlara konulmak üzere yaşanan zaferleri ve değerli komutanları konu alan anıt
heykellerin yaptırılması düşünülmüştür. Fakat
ülkemizde anıt heykel yapımı için gerekli teknik
imkânların olmaması ve anıt heykel yapımı
konusunda yeterli tecrübeye sahip sanatçıların
henüz yetişmemesi üzerine bu alanda yabancı
sanatçılara görev verilmiştir. Bu sanatçılardan
Heinrich Krippel’in (Henri Krippel) (1883-1945)
İstanbul Sarayburnu Parkı’nda yaptığı 1926 tarihli
Atatürk Anıtı ülkemizdeki ilk anıt heykeldir. Eser
Cumhuriyet ideolojisinin görselleştirilmesi yolunda
atılan ilk adımdır. İstanbul Belediyesi tarafından
diktirilmiştir. Viyana’da doğan Krippel daha çok
portre, büst ve mezar taşları üzerinde çalışmıştır.
1925 yılında Atatürk anıtları yapması için Türk
Hükûmeti'nin davetlisi olarak Türkiye’ye gelmiş
ve 1938 yılına kadar Türkiye’de kalarak Atatürk
heykelleri yapmıştır. Çalışmalarının taslaklarını
Türkiye'de yapmış, asıl heykelleri Viyana’daki özel
atölyesinde hazırlayıp sonradan yerlerine monte
etmiştir. Diğer önemli eserleri Sarayburnu Atatürk
Heykeli, Ulus Zafer Anıtı, Samsun Onur Anıtı (Görsel
4.15), Afyonkarahisar Zafer Anıtı, Ankara Sümerbank
içindeki Oturan Atatürk Anıtı’dır.
Görsel 4.16: Samsun Onur Anıtı, Heinrich Krippel,1931

121