Page 66 - TEMEL SANAT EĞİTİMİ 9

2. ÜNİTE

2.5. Oran-Orantı

KONUYA BAŞLARKEN

• Atölye ortamında iki farklı nesneyi masa üzerine koyunuz.
• Her nesnenin kendine özgü özellikleri olduğunu bilerek aralarındaki benzerlik ve farklılıkları
arkadaşlarınızla paylaşınız.

2.5.1. Oran-Orantı Kavramları
Oran-orantı, sanat ve tasarımda kompozisyondaki nesnelerin boyut ve konumlarına göre ölçülen-
dirilmesinde kullanılan kavramlardır. Oran; iki büyüklük, iki nicelik arasındaki bağıntıdır. Matematikte
kullanılan bu tanım, temel olarak görsel sanatlar için de geçerlidir. Oran, başka bir deyişle ölçüler ara-
sındaki uyumdur. Bu uyum hem parçalar arasında hem de parçalarla bütün arasındaki karşılıklı ilişkiyi
kapsamaktadır. Orantı ise iki oran arasındaki karşılaştırmadır. Örneğin bir sürahi ile bir portakalın resmi
yan yana çizilecek ise burada ölçü birimi olarak meyve alınmalı. Sürahinin boyu da portakala göre he-
saplanmalıdır. Kaç portakal üst üste gelirse sürahinin boyuna eşit olur gibi basit bir ölçümle boyutları
birbirine göre tespit edilmelidir (Görsel 2.100).

a b c
Görsel 2.100: a. “Fotoğraf”, b. “Çizim Oranlarının Gösterimi”, c. “Etüt Sonuç”, Aslı Özçelikci

2.5.2. Tasarımda Oran-Orantının Özellikleri
Oran-orantı, tasarımın en önemli ilkelerinden biri-
dir. Doğru uygulanırsa tasarıma değer katar. Tasarımda
oran-orantı kullanıldığında boyut, renk ve ölçüler arasında
dengeli bir dağılım ortaya çıkar. Kusursuz bir gerçeklik için
oran-orantı doğru kullanılmalıdır.
Sanatçılar, yüzyıllar boyunca doğanın kusursuzluğunu
eserlerine yansıtmak için ideal ölçüyü aramıştır. Bu araş-
tırmalar, insanoğlunu doğada var olan altın orana götür-
müştür. Görsel 2.101: “Fibonacci Dizisi”
Altın oran, küçük parçanın büyük parçaya oranı ile büyük parçanın bütüne oranı arasındaki eşitliktir.
Başka bir tanımla bütünü oluşturan parçaların geometrik oranıdır. Altın oranın sayısal değeri 1,618’dir.
Eski Mısırlılar tarafından bulunan altın oran, Fibonacci dizisinde yer alır. İtalyan matematikçi Leonardo
Fibonacci (Leonardo Fibonacçi), bir problemi araştırırken bulduğu sayıya kendi adını vermiştir.
Fibonacci dizisi: 0-1-1-2-3-5-8-13… şeklinde devam eder (Görsel 2.101).

64