Page 123 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 12

3. Ünite

Yontuda Biçim Bozma ve Sadeleştirme Yöntemleri

Deformasyon anlamına gelen biçim bozma, üç boyutlu sanatlarda nesnelerin temel özelliklerini kaybetmeden
oran ve boyutlarının değiştirilerek; ekleme, çıkarma, uzama, kısaltma gibi yöntemlerle gerçekte var olan görünüş-
lerinin farklılaştırılmasıdır. Sadeleştirme anlamına gelen stilizasyon ise objelerin doğadaki biçimlerinin şematik-
leştirilip yalınlaştırılarak betimlenmesidir. Tasarım süreci tamamen sanatçıya bağlı bilinçli ve planlı bir süreçtir.
Formun gerçek yapısı bilinmeden deforme etmek ve sadeleştirmek mümkün değildir. Bu nedenle tasarıma güçlü
bir gözlem ve form etüdü ile başlamak klasik ve geleneksel biçimlerden farklı yeni formlar üretmenin temelini
oluşturur. Klasik form anlayışı doğayı olduğu gibi yorumlarken biçim bozma ve sadeleştirmede kaynak doğa olsa
bile doğanın akıl ile kavranması ve zihinde biçimlenmesi gerekir. Sağlam bir etüt ve gözlem sonunda form oluştu-
rulmaya başlandığında formun temel özellikleri ve anlaşılırlığı bozulmadan formun sadeleştirilmesi hedeflenir. Bu
sayede sadeleştirme öz ile bağlantılı güçlü bir göstergeye dönüşür.
Sanat ve tasarım eğitiminin temelini görsel algı oluşturmaktadır. Görsel algı zihinsel süreçlere ve deneyimlere
dayanır. Gestalt kuramı görsel düzenin oluşturulması ve algılanması için gerekli kavramsal temelleri ortaya koyan
bir kuram olarak yapı, biçim, örüntü anlamına gelmektedir. Zihnimiz dış uyarıcıları algılarken mümkün olduğunca
en iyi, en basit ve en anlamlı biçime dönüştürme eğilimindedir.
İnsanlar çevrelerini bir düzen içinde görürler. Çevreyi algılama biçimi, yorumlama ve anlamlandırma yapabil-
menin en önemli faktörüdür. Gestalt kuramına göre algı bir bütündür. Parçaların hepsinin toplamından farklı ve
fazladır. Yine bu kurama göre insanların görsel elemanları nasıl gruplara ayırdığı ya da bütünün birleşimini belirli
ilkelerle nasıl düzenlediği vurgulanır.
Biçimsel bir formun tasarımı oluşturulurken farklı bakış noktalarından yararlanmak yani birden fazla görünüm
içeren biçim anlayışı ile çözümleme yapmak biçim bozma ve sadeleştirme yönteminde önemlidir. Yontuda yüzey
üzerine düşen ışık-gölge etkisinin planlanması sanatçıya tasarımı için yeni ipuçları sunar. Hareket, yön, armoni,
zıtlık, bütünlük gibi değerler ile düşünerek uygulamak ise sadeleştirilen yeni formun anlatım ve içeriğini kuvvet-
lendirir ( Görsel 3.9).

Görsel 3.9: Gaz beton soyut yontu çalışma örnekleri

120