Page 97 - TÜRK MÜZİĞİ TEORİ VE UYGULAMASI | 10

2. TÜRK HALK MÜZİĞİ BİLGİLERİ

Hazırlık Çalışması

1. Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun Türküler Dolusu şirini okuyunuz.
2. Yörenize ait Türk halk müziği eserlerinden örnekler veriniz.

2.1. Türk Halk Müziği

2.1.1. Türk Halk Müziğinin Özellikleri

Türk halk müziği; kendine özgü çalgıları, çalış ve söyleyiş tavırları, türleri, biçimleri ve geniş dağar-
cığıyla ulusal nitelikleri bünyesinde taşıyan bir müzik türüdür. Yöresel müziklerin birleşimiyle ortaya
çıkmıştır. Geleneksel Türk halk müziği; Anadolu, Orta Asya, Ön Asya, Balkanlar, Kuzey Afrika’daki
Türk topluluklarının yaşadığı geniş bir coğrafyada etkilidir.

Türk halk müziği sözlerinde; geçmişten günümüze kadar insanımızın yaşamını, sevdasını, sevincini,
acısını, yiğitliğini, inançlarını, doğa olayları karşısındaki tutumunu, sosyal ve ekonomik koşullarını,
güldürü anlayışını tüm açıklığıyla bulmak mümkündür.
Halk müziği, sazlarda ve söyleyişlerde zamanla meydana gelen çeşitlenme ve değişikliklere karşın,
özgünlüğünü ve temel özelliğini koruyabilmiştir. Anadolu’da yöresel müzik geleneklerinden üretilir.
Doğaçlama olması, söyleyeninin bilinmemesi (anonim olması), dini (tasavvufi) düşüncelere dayan-
ması, sözlerinin, hikâyelerinin, öykülerinin yanı sıra güncel hayatı, çekilen sıkıntıları ve toplumsal
özlemleri yansıtması Türk halk müziğinin ana nitelikleridir.

Türk halk müziği ezgilerinin çoğu ritimli (usullü) ezgilerdir. Dizisi bilinen ve dizi içindeki seyri belli
kalıplara bağlı bulunan, ritim unsuru taşıyan bu ezgilere ritimli ezgiler (kırık hava) denir. Ritimli
ezgiler içerisinde halk oyunları ezgileri de vardır.

Türk halk müziğinde bir kısım ezgiler ise ritimsiz (usulsüz) ezgilerdir. Bu tür ezgilerin belirli bir ritim
ve usul kalıpları yoktur, sadece dizisi ve dizi içindeki seyri bellidir. Usul ve ritim bakımından ser-
best olduğu halde, dizisi bilinen ve dizi içindeki seyri belli kalıplara bağlı bulunan ezgilere ritimsiz
ezgiler (uzun hava) denir. Halk sanatçıları arasında uzun hava terimi pek kullanılmaz. Uzun havalar
yörelerine ve ezgi yapılarına göre; Arguvan havaları, baraklar, bozlaklar, divanlar, gurbet havaları,
hoyratlar, mayalar, müstezatlar, yol havaları gibi isimler alır.
Türk halk müziğinde din kökenli ezgiler de yer alır. Bu ezgilerin sözleri; insan ruhunun yüceliğine
değer veren, insanı iyiliğe, sevmeye, erdeme götüren, kötülüklerden uzaklaştıran, Bektaşilik ve Ale-
vilik felsefesinin düşünce tarzına dayanır. Bunlar, ezgi ve ritim yapısı bakımından halk müziğinin
özelliklerini taşır. Ayrıca ilahi, kalenderi mevlid gibi türler Türk halk müziğinde de tasavvufi olarak
bilinir. Sözleri Allah’ın varlığını, birliğini, niteliğini, dünya ve ahiret hayatının öğretilerini anlatır.

Bu karekodla veya bağlantı ile konunun dijital içeriğine ulaşılabilir.
https://ders.eba.gov.tr/ders//redirectContent.jsp?resourceId=4f5b5184de8a719e99932ba5fedcd0d9&resourceType=1&resourceLocation=2

96 TÜRK HALK MÜZİĞİ BİLGİLERİ