Page 37 - BATI MÜZİĞİ TEORİ VE UYGULAMASI 11

HAZIRLIK ÇALIŞMASI

1. Do majör dizinin I, IV ve V. derecelerinin üzerine kuracağınız temel durumdaki akorları piyanoda art arda
çalınız.
2. Armonik la minör dizinin I, IV ve V. derecelerinin üzerine kuracağınız temel durumdaki akorları piyanoda
art arda çalınız.
3. Her iki dizi için art arda çaldığınız bu akorları durucu-yürüyücü özellikleri açısından değerlendiriniz.

Majör ve minör dizilerin seslerinin (derecelerinin) durucu (d) ve yürüyücü (y) özellikleri olduğunu önceki
bilgilerinizden hatırlayınız. Buna göre I, III ve VIII. dereceler durucu; II, IV, VI ve VII. dereceler yürüyücü;
V. derece ise hem durucu hem de yürüyücü (dy) niteliktedir.

d y d y dy y y d

& w w w w w w
w w

I II III IV V VI VII VIII

Tonal dizilerin derecelerinin olduğu gibi akorlarının da durucu-yürüyücü özellikleri vardır. Örneğin bir majör
tonalitenin I. derece akoru, dizinin tüm durucu seslerini içerdiğinden tam durgu (karar) etkisi veren tonalitenin
durucu akorudur. Tonalitenin tonik akoru dışındaki tüm akorları, içerdikleri yürüyücü seslerin miktarına ya da akoru
oluşturan seslerin kendi içindeki uyum-uyumsuzluk durumuna göre farklı düzeyde yürüyücü özellik gösterirler.
Minör tonaliteler için de aynı durum geçerlidir.

Do Majör (C-dur) w d

w
w
w
w
w
w
w
w
& w d w y w y w d w y y w d w y y y w d
w
d
w
w
w
w
y
d
w
w
d
y
y
d
d y d y dy
I II III IV V VI VII VIII
d y d y dy y y d
& w w w w w
w w w
I II III IV V VI VII VIII
La Minör (A-moll)
w
w
w
w
& w d w y w y w d w y y w d w y y y w d
w
w
d
w
w
w
w
d
w
w
w
w
d
y
w
d
w
d
y
d y d y dy y
I II III IV V VI VII VIII
Müzik eserleri, dil bilgisinde olduğu gibi cümlelerden meydana gelir. Müzik cümlelerinde durgu (karar,
kalış ve bitiş) etkisi vermek için durucu-yürüyücü özelliklerinden yararlanarak akorların belli düzen içinde birbirine
bağlanmasına kadans denir.
Tonal müzikte dizilerin I, IV ve V. sesleri, o dizilerin iskeletini oluşturan ana (çatkı) seslerdir. Dolayısıyla
I, IV ve V. derece akorları da tonalitenin ana akorlarıdır. I. derece akoru tonik (T) (eksen), IV. derece akoru
sudominant (S) (alt çeken), V. derece akoru da dominant (D) (çeken) olarak adlandırılır. Bu üç akor arka
arkaya çalındığında dizideki tüm sesler duyurulmuş olur. Kadans temel olarak bu akorların bağlanışlarıyla oluşur.
Tonalitenin diğer akorları ise yürüyücü etkileriyle müzik cümlesinin geliştirilip çeşitlendirilmesini sağlayan ve
tonalitenin ana akorlarını besleyip destekleyerek kadansı güçlendiren yan derece akorlarıdır.
Ana derecelerle oluşan üç çeşit kadans vardır: Plagal kadans, otantik kadans, tam kadans.
36