Page 34 - HALK DANSLARI VE MÜZİKLERİI |

2.1.3. Halaylara Eşlik Eden Çalgılar
Zurna

Halayın en önemli çalgısıdır. Zurna, Farsça kökenli bir kelime
olup "düğün, ziyafet, şenlik" anlamına gelen "sur" ile "kamış" an-
lamına gelen "nay" kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur (Görsel
2.8). Bu çalgı, dünyanın hemen her bölgesinde çeşitli isim ve şe-
killerde karşımıza çıkar. Ancak tarihimizde en az değişikliğe uğ-
rayan çalgılarımızdan biridir. Zurna “lüle, nezik, nefes deliği, cin
veya şeytan deliği, zurna borusu, hava döndüren, avurtlak, kamış
vb.” bölümlerden oluşur. Zurna yapımına en uygun ağaç erik ağa-
cıdır ve ayrıca gürgen, dişbudak, şimşir ve ardıç gibi sert ağaçlar
da tercih edilebilir. Yurdumuzun her yöresinde kullanılan zurna-
nın yapısı, bölgelerin özelliklerine göre değişir. Zurnanın üç fark-
lı çeşidi vardır: kaba zurna, orta zurna ve cura zurna (zil zurna).
Kaba zurna, yapı itibariyle en büyük olan zurnadır ve
boyu 50-55 cm arasında değişmektedir. Ses aralığı diğer zur-
nalara göre en geniş ve transpoze yapmaya en müsait olan Görsel 2.8
zurna çeşididir. Daha çok Trakya ve Ege yöresinde kullanılır. Zurna
Orta zurna, kaba zurnanın bir küçüğüdür ve 35-40 cm boyunda-
dır. Yaklaşık olarak 1,5 oktav ses aralığına sahiptir ve daha çok İç Ana-
dolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu yöresinde kullanılır.
Zurna ailesinin en küçüğü olan cura zurna (zil zurna), sesi en
tiz olan zurna çeşididir ve 20-25 cm boyundadır. Yaklaşık olarak
1,5 oktav ses aralığına sahiptir ve özellikle Karadeniz yöresinin
doğu kısımlarında, özellikle Trabzon ve Giresun illerinde kullanılır.

Zurna, Türk müziği için önemli bir yere sahiptir ve gele-
neksel müziklerimizde sıkça kullanılan bir çalgıdır. Ayrıca, dü-
ğünler, şenlikler ve diğer etkinliklerde de sıklıkla kullanılır.

Davul
Davul; insanlık tarihi boyunca dini törenler, savaşlar, düğünler,
haberleşme ve çeşitli etkinlikler için kullanılan vurmalı bir çalgıdır.
Doğada kolay bulunabilen malzemelerden yapılan basit yapısı saye-
sinde, tüm kültürlerde farklı boyutlarda ve görünümlerde yer almıştır.
Türk tarihinin her döneminde önemli bir çalgı olmuştur (Görsel 2.9).
Davul; kasnak, deri çemberi, davul kayışı, tokmak, çubuk,
gergi ipi ve deriden oluşur. Kasnağın yapımında ceviz ağacı çok
tercih edilse de gürgen, çam ve kayın ağaçlarından da kasnak ya-
pılabilir. Deri, kasnağa gergi ipi yardımıyla gerilir. Keçi veya dana
derisi tercih edilmesine rağmen günümüzde plastik malzemeler
de kullanılmaktadır. Davulun derisi veya plastik malzemesi ha-
vanın etkisiyle gevşediğinde, gergi ipiyle akort edilerek tonu iyi-
leştirilir. Davul, tokmak veya çubuk (çırpı) yardımıyla çalınır. Görsel 2.9
Davul

33