Page 35 - HALK DANSLARI VE MÜZİKLERİI |

Davul, ülkemizin her bölgesinde halk oyunlarına eşlik etmek
için kullanılır. Açık alanlarda kullanıldığı için, genellikle zurna gibi
diğer yüksek sesli çalgılarla birlikte çalınır. Halayın ritmini belirle-
yen en önemli çalgılardan biridir. Davul, genellikle zurnayla beraber
kullanılır.
Klarnet

Batı müziği enstrümanları arasında yer alan klarnet, ahşap ne-
fesli bir çalgıdır. Adını Latince "clarus" kelimesinden alır ve "açık,
parlak" anlamına gelir. Klarnet, silindirik bir gövdeden ve gövde
üzerindeki delikleri açıp kapamaya yarayan metal bir aksamdan
oluşur. “Bek (ağızlık), baril (fıçı), üst bölüm, alt bölüm (şalümo) ve
kalak (pavillon)” olmak üzere beş bölümden oluşur (Görsel 2.10).

Bek, klarnetin en önemli bölümüdür ve sesin oluşumunu sağlar.
Baril, bekten sonra gelir ve akort açısından önemli bir rol oynar. Üst
bölüm, ana gövdeyi oluşturan temel iki parçadan biridir ve alt bölüm
(şalümo) ise ana gövdeyi oluşturan ikinci parçadır. Kalak, klarnetin
silindirik yapısının değişerek konik şekle dönüştüğü alt kısımdır.

Klarnet, Osmanlı sarayında Mızıkayı hümâyun ile 19. yüz-
yılda tanınmıştır. İbrahim Efendi, klarnetin Türk müziğindeki ilk
icracılarındandır. Ancak Batı müziği ile Türk müziğindeki akort
sistemlerinin farklılığı nedeniyle klarnet icracıları, icrada teknik
Görsel 2.10 zorluklar yaşamıştır. Bu durum, Türk müziğine uygun bir klar-
Klarnet net arayışını beraberinde getirmiştir. Sonuç olarak, Türk müzi-
ğinde kullanılan temel akort (bolahenk) esas alınarak tasarlanan
sol klarnet geliştirilmiştir. Sol klarnet, icracılara rahat parmak po-
zisyonları ve transpoze konusunda geniş imkanlar sunmuştur.
Halay müziğinde bazen zurnanın yerine klarnet de kullanıla-
bilir. Klarnet, özellikle davulla birlikte çalındığında karakteristik
bir halay ritmi oluşturur. Klarnet, zamanla Türk müziğinde yay-
gın olarak kullanılan bir enstrüman haline gelmiştir ve günümüz-
de yurdumuzun hemen hemen her bölgesinde kullanılmaktadır.

Bağlama
Bağlama, Türk halk müziğinin en önemli ve vazgeçilmez çalgıla-
rından biridir (Görsel 2.11). Aynı zamanda Türk halk oyunlarında da
önemli bir yere sahiptir. Halayda kullanılan yerel çalgılardan biri olan
bağlama, özellikle halayların ağırlama bölümünde çalınır. Oyunların
ritim ve figürleri bağlamanın çalınış şekline göre de belirlenir. Bazı
yörelerde, bağlama eşliğinde söylenen türkülerle halk oyunları sergi-
lenir. Özellikle düğünlerde, bağlama çalınarak halk oyunları oynanır.

Görsel 2.11
Bağlama

34