Page 32 - HALK DANSLARI VE MÜZİKLERİ

.
Batı müziği enstrümanlarından olan klarnet ahşap, nefesli bir
”
çalgıdır. Adını Latince clarus sözcüğünden alan klarnet duru, parlak ”
“
“

anlamına gelir. Silindir bir gövdeden ve gövde üzerindeki delikle-
ri açıp kapamaya yarayan metal bir aksamdan oluşur. Bölümleri
bek (ağızlık), baril (fıçı), üst bölüm, alt bölüm (şalümo) ve kalaktır
(pavillon). Bek, sesin oluşumunu sağlayan en önemli bölümdür.
Baril, bekten sonra gelen ve akort açısından önemli rol oynayan
bir bölümdür. Üst bölüm, ana gövdeyi oluşturan temel iki parçadan
biridir. Üst gövde veya üst bölüm diye adlandırılır. Alt bölüm, ana
gövdeyi oluşturan temel parçadan ikincisi olan ve alt gövde ola-
rak da isimlendirilen kısımdır. Kalak, klarnetin silindirik yapısının
değişerek konik şekle dönüştüğü alt kısmıdır. Osmanlı sarayına 19.
yüzyılda Mızıkayıhümayun ile giren klarnet 20. yüzyıldan itibaren
Türk müziği icralarında kullanılmaya başlanmıştır. Klarnet-i İbrahim
Efendi Türk müziğinde bu sazın ilk icracılarındandır. Batı müziği
ile Türk müziğindeki akort sisteminin farklılığından dolayı klarnet
icracıları, icrada teknik zorluklar yaşamış ve Türk müziğine uygun
bir klarnet arayışına girmişlerdir. Bunun sonucunda Türk müziğin-
de kullanılan, temel akort (bolahenk) esas alınarak tasarlanan sol
klarnet doğmuştur. Sol klarnetin oluşumu icracılara rahat parmak
pozisyonları ve transpoze konusunda geniş imkânlar sağlamıştır.
Zamanla Türk müziğinde yaygın olarak kullanılan bir enstrüman
hâline gelen klarnet, günümüzde yurdumuzun hemen hemen her
bölgesinde kullanılmaktadır (Görsel 2.7). .

Davul
Davul; insanlığın varoluşundan bu yana haberleşmede,
dinsel törenlerde, savaşlarda, düğünlerde çeşitli eğlenceler-
de kullanılan bir çalgıdır. Doğada kolaylıkla bulunabilecek
malzemesi ve basit yapısı itibarı ile bütün kültürlerde yerini
değişik boyut ve görünümlerde almıştır. Davul, Türk tarihinin
her döneminde temel bir çalgı olarak yerini korumuştur.
Türk vurmalı çalgılarının sembolü olarak kabul edilir. Davul;
kasnak, deri çemberi, davul kayışı, tokmak, çubuk, gergi ipi
ve deriden oluşur. Kasnağın ceviz ağacından yapılanı mak-
buldur. Ayrıca gürgen, çam, kayın ağaçlarından da yapılır.
Deri, kasnağa gergi ipi ile gerilir. Genellikle keçi veya dana
derisi tercih edildiği gibi günümüzde plastik malzemeler de
kullanılmaktadır. Davulun derisi ya da plastiği hava şartla-
rından dolayı gevşediğinde germek ve iyi bir ton çıkmasını
sağlamak için gergi ipi ile akort edilir. Tokmak ve çubuk
(çırpı) ile çalınır. Ülkemizin her yöresinde halk oyunlarına
eşlik eder. Yüksek sesli olduğu için açık alanlarda zurna ile
birlikte kullanılır (Görsel 2.8).

Görsel 2.8: Davul