Page 63 - THM TEORİ VE UYGULAMASI 11

1.8. ARGUVAN AĞZI UZUN HAVA TÜRÜ

Malatya’nın Arguvan ilçesinde görülen “Arguvan ağzı” ile seslendirilen türkülere “Arguvan türküleri”,
serbest olarak seslendirilen uzun hava biçimindeki ezgilere de “Arguvan ağzı uzun havası” adı verilmek-
tedir. Alevi-Bektaşi inancıyla Türkmen kültürünün ve âşıklık geleneğinin oluşturduğu kültürel bir dokuya
sahip olan Arguvan, Anadolu halk şiirinin ve halk müziğinin karakteristik söyleyiş özellikleriyle öne çıkan bir
yöredir. Türk halk müziği dağarında “Arguvan ağzı” olarak anılan Arguvan türküleri, yöreye has bir söyleyiş
üslubuna sahiptir. Bu türün örnekleri konuşurcasına icra edilir. Sözlerin başında, aralarında ya da sonunda
“loy”, “ölem”, “nedem”, “vay”, “anam”, “ah”, “aman”, “vah” gibi katma sözler kullanılır. Yerel söyleyişle bu
katma sözlerin sıklıkla kullanılması yöreye özgü bir üslubun oluşmasını sağlamıştır. Türkülerin şiirsel yapı-
sı incelendiğinde genellikle 7, 8 veya 11 heceli oldukları, “mani, semai ve koşma” biçimlerinde söylenmiş
örneklerde dilin sade ve öz Türkçe olduğu gözlemlenmektedir.
Aşk, sevgi, gurbet, özlem gibi temaların yanı sıra Alevi-Bektaşi geleneğinin etkisiyle Hz. Muhammed
(s. a. v.) ve Hz. Ali’yi öven mersiyeler, On İki İmamları anlatan “duvaz imam”, Alevi-Bektaşi değer
sistemini konu alan semahlar ve deyişler; Arguvan türkülerinin anlam dünyasını teşkil eder. Bu yöre
müziğinin geleneksel icrasında yerel halkın “balta saz”, “dede saz” olarak isimlendirdiği 12 perdeli
bağlama çalgısı, el ile çalım tekniği (şelpe) uygulanarak kullanılır (Görsel 1.27).
Derviş Muhammed, Şah Sultan, Âşıki, Âşık Balı, Âşık Bektaş Yılmaz ve Âşık Seyit Meftuni; Arguvan
yöresinin müzikal kültürünün oluşmasına katkıda bulunmuş önemli âşıklardır.
Bu uzun hava türünde ezgilerin ses genişlikleri bir sekizli içinde seyreder. Genellikle bir beşliyi aşmaz
ve Türk müziğinde “hüseyni beşlisi” olarak bilinen ezgisel alanda seyreden Arguvan uzun hava örnekleri
oldukça yaygındır.

Arguvan Ağzı Uzun Hava Türlerine Örnekler

► Aşağıdan Bir Yel Esti (Malatya/Arguvan)
► Bir Gün Şu Dünyadan Göçüp Gidersem (Malatya/Arguvan)
► Dağılmış Saçlar da Düşmüş Yüzüne (Malatya/Arguvan)
► Ganatlı Kapının Çifte Sunası (Malatya/Arguvan)
► Karamık Dalını Eğmiş Kanara (Malatya/Arguvan)
► Karanf l Ekmişim Gül Ekmemişim (Malatya/Arguvan)
► Kara Tren Yol Alıyi Cürekten (Malatya/Arguvan)
► Kaşlarını Eğdirirsin (Malatya/Arguvan)
► Odaları Çamdan Direk (Malatya/Arguvan)
► Sağ Yanımdan Pencereyi Kırdılar (Malatya/Arguvan)
► Sarı Çiçek Sarardıyı Dağları (Malatya/Arguvan)
► Su Yolunda Ben O Yâre Kavuştum (Malatya/Arguvan)
► Yaylacılar Göçtü M'ola (Malatya/Arguvan)

Görsel 1. : ızra sız ba la a al a şel e tekni i

62