Page 61 - TÜRK HALK MÜZİĞİ TEORİ VE UYGULAMASI | 11
P. 61
Usul Rakamları
Müzik eserlerine ait notaların en başında anahtar ve donanımdan sonra üst üste yazılmış
rakamlar görülür. Bunlar usul rakamlarıdır. Üstteki rakam usulün kaç zamanlı olduğunu,
alttaki rakam ise usulün zaman birimini gösterir.
Usulde Vuruş Biçimlerinin Uygulanması
Usuller, ikili ve üçlü kalıplardaki çeşitli düzümlerin farklı sayı ve sıralamalarla birleşmesinden
oluşur. Usuldeki her bir vuruş “darp” olarak tanımlanmaktadır. Herhangi bir ritim enstrümanı
kullanılmıyorsa usul vuruşları sağ ve sol dizin üzerine elle vurarak uygulanır. Bu uygulama
“usul vurma” olarak adlandırılır ve usul vurmaya her zaman sağ elle başlanır. Ayrıca kuvvetli
vuruşlar “düm”, zayıf vuruşlar “tek” vuruş ve zamanların uzunluk kısalık durumlarına göre
de “te, ke, tek-kâ, tâ-hek” gibi kelimelerle ifade edilir. Bunlardan “düm ve te” darbleri sağ elle
sağ dize, “tek, kâ, ve ke” darbleri ise sol elle sol dize vurulur. “Ta-hek” de ise “ta” hecesinde
iki el birden yukarı kalkar, “hek” hecesinde de iki el aynı anda iki dize vurulur. Türk halk
müziğinde ritim çalgısı kullanılmıyorsa icra veya eğitim sırasında sadece el hareketleriyle
“ölçü sayma” yapılır.
Usuller yazılırken porte (dizek) yerine birbirine paralel iki çizgi kullanılır. Üstteki çizgiye sağ
elin vuracağı darplar, alttaki çizgiye ise sol elin vuracağı darplar yazılır. Üst çizgideki notaların
sapları yukarıya, alt çizgideki notaların sapları da aşağıya doğru yazılır.
60
