Page 29 - THM TEORİ VE UYGULAMASI 12

1.2. SEMAH

Alevi ve Bektaşiler tarafından inançları gereği cemlerde icra edilen semah; hizmet sahipleri olan zakir-
lerin çaldığı, saz eşliğinde söylenen sözlerle müziğin ritmine uyarak mistik ve estetik hareketler ile Allah’a
ulaşma yoludur. Alevi-Bektaşi inancını ve değer yargılarını içermesi, türü belirleyen sözel ögedir. Üç bölmeli
semahta allegro bölmesi, sözlerde “şah beyit” olarak adlandırılan saz şairinin ya da bir Alevi büyüğünün
adının geçtiği dörtlüğün ezgilendirilmesiyle oluşturulur.
Türkiye coğrafyasının genelinde canlı bir biçimde yaşayan semah, uygulayıcıları ve taşıyıcıları olan
Alevi-Bektaşi toplulukların yaşadıkları coğraf bölgelere göre “samah, semağ, zamah, zemah” gibi farklı
isimlerle anılır. Bölgelere göre semahların müzik ve ritim yapısı açısından farklı örnekleri ile karşılaşmak
mümkündür. Aynı isimle icra edilen semahlarda dahi ezgi ve söz yapısında farklılıkların bulunması semah
kültürünün zenginliğinin bir göstergesidir.
Semahlar; on iki hizmetin yürütüldüğü cem ritüellerinde, “inanç” bağlamında icra edilen “içeri semah-
ları/tarikat semahları” olarak anılmaktadır. Ayrıca “on iki hizmet” dışında genç kuşaklara semah kültürünü
benimsetmek ve öğretmek amacıyla semah disiplininden ayrılmadan icra edilenlere de “dışarı semahları/
avare semahları” adı verilmiştir (Görsel1.4).
BİLGİ NOTU On İki Hizmet: Cem ibadeti sırasında on iki kişinin yerine getirdiği “mürşit, rehber,

gözcü, çerağcı (delilci), zakir (âşık), ferraş (süpürgeci), sakka (ibrik-
tar), kurbancı (sofracı), pervane, peyk (davetçi), iznikçi (meydancı),
bekçi gibi hizmetlere verilen addır.

Görsel 1.4
Semah ritüelleri

28