Page 116 - TÜRK VE BATI MÜZİĞİ TARİHİ 12

9. ÜNİTE

9.2. Türk Beşleri

Türk ulusal ekolünün ilk temsilcileri “Türk Beşleri” olarak isimlendirilen beş bestecidir. Bu bestecilere Türk Beş-
leri ismini, kendisi de müzik yazarı ve eğitimci olan Halil Bedii Yönetken vermiştir. Yönetken bu yakıştırmayı yapar-
ken 19. yüzyıl ulusalcılığının Rusya’daki temsilcileri olan Rus Beşleri’nden esinlenmiştir.
9.2.1. Türk Beşleri ve Eserleri

Cemal Reşit Rey (1904-1985)
Türkiye’de çok sesli eser yazan bestecilerin öncülerinden olan Cemal Reşit
Rey, Paris ve Cenevre’de müzik eğitimi görmüştür (Görsel 121). İyi bir piyanist,
orkestra şefi ve müzik eğitimcisidir. İstanbul Şehir Orkestrasını kurarak bugünkü
İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası ile İstanbul Devlet Opera ve Balesi Orkestra-
sının temellerini atmıştır. İstanbul Belediye Konservatuvarı ve Mimar Sinan Üni-
versitesi Konservatuvarında eğitimci olarak görev yapan Cemal Reşit Rey’e 1981
yılında devlet sanatçısı unvanı verilmiştir.
Cemal Reşit Rey, çok sesli müziği halka sevdirmeyi amaçlayarak operet ve
revüler yazmış, bu eserler uzun yıllar Türk tiyatrosunun vazgeçilmez unsurları
olmuştur. Uluslararası alanda da tanınan Rey’in eserleri yurt içi ve yurt dışında
Görsel 121: Cemal Reşit Rey verilen birçok konserde icra edilmiştir. Sanatçı, bu konserlerin bazılarının orkestra
şefliğini kendisi yapmıştır.
Başlıca Eserleri: Çelebi Operası, Lüküs Hayat, Maskara, Yaygara ve Hava Cıva operetleri, Türk Manzaraları, Çağ-
rılış senfonik şiiri, Fatih senfonik şiiri, Piyano ve Orkestra için Kâtibim Çeşitlemeleri, Gitar için Konçertolar, Senfonik
Konçerto, Türkiye senfonik şiiri, Şan ve Orkestra için Anadolu Türküleri, Cumhuriyet’in 10. Yıl Marşı.
Ulvi Cemal Erkin (1906-1972)

Eğitimini Paris’te tamamlayan Ulvi Cemal Erkin, yurda döndüğünde orkestra
şefliği ve müzik eğitmenliği yapmıştır (Görsel 122). Musiki Muallim Mektebi ile
Ankara Devlet Konservatuvarında piyano dersleri vermiş, Ankara Devlet Operası
Orkestrasını yönetmiş ve Necil Kazım Akses’le birlikte pek çok operayı Türkçeye
çevirmiştir. 1971 yılında devlet sanatçısı unvanı verilen Erkin, Fransa tarafından
da Legion d’honneur (Lejyon Dönör) nişanı ile onurlandırılmıştır.
Ulvi Cemal Erkin; Türk halk dansları, Türk müziği makamları ve İslam felsefe-
sinin ögelerini Batı müziği kurallarıyla birleştirerek bestelediği eserlerinde parlak
bir çalgılama sergilemiştir. Tüm eserleri seslendirilen tek Türk bestecidir.
Görsel 122: Ulvi Cemal Erkin Başlıca Eserleri: Çocuklar için Yedi Kolay Parça, Beş Damla, Piyano ve Orkest-
ra için Konçertant Senfoni, Köçekçeler, İki Dans, Bayram, Senfoni No.1, Senfoni
No.2, Senfonik Parçalar, Yaylı Sazlar Orkestrası için Sinfonietta, Piyano Konçertosu, Keman Konçertosu, Yaylı Sazlar
Dörtlüsü, Piyanolu Beşli, Keman ve Piyano için Ninni, Emprovizasyon ve Zeybek Türküsü, Şan ve Orkestra için Yedi
Halk Türküsü.

Hasan Ferit Alnar (1906-1978)
Hasan Ferit Alnar; besteci, orkestra şefi ve müzik eğitimcisidir (Görsel 123).
Henüz on iki yaşındayken kanun virtüözü sıfatıyla anılmaya başlanmış, Viyana’da
aldığı Batı müziği eğitimi sayesinde viyola ve piyanoyu da ustalıkla çalmıştır. An-
kara Devlet Konservatuvarında öğretim görevlisi olan Alnar, orkestra şefi olarak
yurt içinde ve yurt dışında çok sayıda konser yönetmiştir. Sanatçının yapmış ol-
duğu opera çevirileri, müzik tarihinde önemli bir yere sahiptir.
Bestelediği eserlerde Türk müziği makamlarına çokça yer veren Alnar, eserle-
rinde yalın bir armoni kullanmıştır. İlk kanun konçertosunu yazarak sadece gele-
neksel makamların değil geleneksel çalgıların da çok sesli müzikte yer alabilece-
Görsel 123: Hasan Ferit Alnar ğini ispatlamıştır. Alnar’ın bestelediği çello konçertosu, ilk Türk çello konçertosu
olma özelliğine sahiptir.
Başlıca Eserleri: Romantik Uvertür, Prelüd ve İki Dans, Viyolonsel Konçertosu, Goethe’nin (Göte) Faust’u (Fost)
için Sahne Müziği, Türk Süiti, İstanbul Süiti, Trio Fantezi, Keman ve Piyano için Süit, Yaylı Dördül, Piyanolu Trio, Şan
ve Orkestra için Üç Türkü, Sahne Müzikleri, Film Müzikleri, Geleneksel Türk Müziği Parçaları.

TÜRKİYE’DE ÇOK SESLİ MÜZİK 115